Op Wereld Aidsdag werd wereldwijd aandacht gevraagd voor hiv en aids en de bestrijding ervan. In Nederland zijn er naar schatting 24.000 mensen met hiv. Er leven nog altijd heel veel vooroordelen over de ziekte. IDEM Rotterdam organiseerde daarom het Kennisatelier ‘Voorbij het stigma’, waarin deelnemers op zoek gingen naar manieren om deze vooroordelen en stereotypen tegen te gaan.
Ongeveer twintig Rotterdamse professionals kwamen op donderdagochtend 1 december naar Humanitas aan de Pieter de Hoochweg in Rotterdam voor het IDEM Kennisatelier ‘Voorbij het Stigma’. IDEM-netwerker Karin Oppelland heette iedereen welkom en vertelde over de workshop over hiv die zij volgde tijdens de Wereld Vrouwenconferentie in Tunis.
Zo zijn er vier categorieën:
Je bent getest en weet dat je hiv hebt
Je bent niet getest, maar hebt hiv
Je bent getest en je weet dat je geen hiv hebt
Je bent niet getest en je hebt geen hiv
De aanwezigen in de zaal gingen meteen in discussie over deze indeling. Want als je niet getest bent, kan je niet weten dat je wel of geen hiv hebt. Zou dat dan geen aparte categorie moeten zijn?
Belang van taal
Ook bleek al heel snel tijdens bijeenkomst hoe belangrijk taal is. Een van de deelnemers wees erop dat ‘besmet’ beter niet gebruikt kan worden als het gaat om hiv. Bij het woord besmet denk je aan iets wat je heel gemakkelijk kan oplopen, zoals corona of griep wat zich door de lucht verspreidt. Bij hiv is dit echter niet het geval. ‘Je moet er echt wel iets voor doen om hiv op te lopen’, aldus een van de aanwezigen. De oproep om voortaan te spreken van ‘geïnfecteerd met hiv’ of ‘je hebt hiv’ werd dan ook meteen breed gedeeld.
‘Met hiv kun je tachtig worden’
Ron van Zeeland – schrijver, oud-politicus en voorzitter van Stichting Untenu – is al lang openlijk over zijn hiv-status. In 2000 liet hij zich testen, enige tijd nadat hij wist dat hij risico had gelopen. In die tijd moest je nog veel medicijnen slikken, wel zes pillen per dag. Inmiddels is een tablet per dag voldoende.
In tegenstelling tot het schrikbeeld uit de jaren tachtig, kun je dus in principe alles doen met hiv. Als je het op tijd ontdekt en je krijgt de juiste medicijnen, dan word je er nauwelijks ziek van. Evenmin kan je het overdragen als je de medicijnen goed gebruikt. ‘Je kan tegenwoordig tachtig worden met hiv, en een gelukkige relatie hebben’, aldus Van Zeeland.
Hij vindt het jammer dat jongeren die hiv-positief blijken te zijn het zo moeilijk vinden. Van Zeeland begrijpt natuurlijk heel goed dat het een enorme schok is, maar hij probeert het positief te benaderen: je leven hoeft er niet drastisch door te veranderen als je onder behandeling bent. Het is vooral het stigma wat de ziekte zo erg maakt, veel meer dan het fysieke leed.
Om de vooroordelen en het stigma te doorbreken, is Van Zeeland open over zijn hiv-status. Dat zorgt ervoor dat mensen vragen aan hem durven stellen. ‘Het zijn vaak praktische vragen, of medische vragen’, vertelt hij. ‘Door er open over te zijn, kun je andere mensen vooruit helpen en ontstaat er uiteindelijk meer begrip in de samenleving.’
Hiv in feiten en cijfers
Charlotte Lantinga, verpleegkundig specialist van de GGD Rijnmond, gaf in haar presentatie de feiten en cijfers over hiv weer. Hiv is een virus dat het immuunsysteem aantast. Als het immunsysteem na jaren zo erg is aangetast waardoor je ernstig ziek kan worden aan iets onschuldigs als een verkoudheid, dan wordt het aids genoemd.
Ook Lantinga benadrukt dat het beeld dat mensen van hiv hebben heel hardnekkig is. Veel mensen durven het niet aan hun familie of vrienden te vertellen als ze hiv hebben, omdat het beeld vanaf de jaren tachtig weinig veranderd is.
In Nederland kun je het middel PrEP nemen, waarmee je kan voorkomen dat je hiv oploopt. Dit is onder LHBTIQ+ mensen vrij bekend, maar onder hetero mensen minder – waardoor onder die groep het aantal hiv-infecties juist toeneemt. Ook is testen niet vanzelfsprekend, waardoor het relatief laat wordt opgespoord. In andere landen neemt het aantal hiv-positieven ook weer zorgbarend toe, onder meer door het stigma, slechte zorg of beperkte toegang tot zorg.
Aids ontstaat als hiv niet wordt behandeld. In Nederland kan in principe iedereen goed behandeld worden bij hiv en krijgen zij geen aids meer. Maar dan moet je natuurlijk wel weten dat je hiv hebt. Onder veel mensen is hiv en aids zo’n groot taboe dat ze niet eens een durven te testen. Het is dus van groot belang om mensen op te sporen die het niet weten, zowel om hen te behandelen als om verdere verspreiding tegen te gaan.
Het is stil
Het is 1 december wereld aids dag
Een dag die vele herinneringen op roept
Ik ben hiv positief
Waarom geen knuffel
Waarom geen kus
Waarom niet samen een bed delen
Waarom kunnen wij niet samen uit een bord eten Waarom kunnen wij niet samen uit een kopje drinken Waarom geen liefde Waarom zoveel GEDONDER??????
Jannigje Smit, verpleegkundige in het Maasstad Ziekenhuis, behandelt patiënten met hiv. Ze ziet het regelmatig dat mensen niet open durven zijn. Reacties van deelnemers leveren een interessante discussie op. Je kan wel je best doen om het zelfstigma van iemand weg te nemen, maar als diegene allemaal ellende over zich heen krijgt als zij, hij of hen het vertelt dan voelt diegene zich nog steeds slecht. Waarom is er wel zoveel begrip voor mensen met corona, of met kanker, en niet voor mensen met hiv?
Een van de belangrijkste ontwikkelingen is dat hiv niet overdraagbaar is als degene medicijnen trouw slikt. Het aantal virusdeeltjes in het bloed is dan zo laag, dat het niet detecteerbaar is en dus ook niet overdraagbaar. Het is dus veiliger om seks te hebben met een hiv-positieve partner die trouw medicijnen neemt, dan onveilige seks met iemand van wie je de hiv-status niet kent. Ook omdat je natuurlijk ook risico loopt op andere soa’s.
Vrouwen die hiv-positief zijn en behandeld worden kunnen gezonde kinderen krijgen. Als de vrouw medicatie slikt, krijgt de baby geen hiv meer. Voor alle zekerheid krijgt de baby in de eerste vier weken medicijnen. Ook lijkt borstvoeding mogelijk, maar om alle risico’s uit te sluiten wordt nog steeds flesvoeding aanbevolen.
Ervaringsdeskundige Eveline
Ervaringsdeskundige Eveline* heeft vier gezonde kinderen. De acceptatie van haar hiv-status was een lang proces. In eerste instantie wilde ze nooit iets weten van Wereld Aidsdag, inmiddels helpt ze andere vrouwen die hiv-positief zijn. Mensen die net te horen gekregen hebben dat ze hiv hebben, wordt namelijk peer support aangeboden. Voor hen is ze graag een voorbeeld, om te laten zien dat je een normaal leven kan opbouwen met hiv.
Een belangrijke tip? Vraag niet hoe iemand hiv heeft opgelopen. De persoon kan het heel moeilijk vinden om daarover te praten. En het roept een idee van schuld op, alsof het iets is wat je aan jezelf te wijten hebt in plaats van als iets wat je kan overkomen. Want dat is een ander belangrijk stigma om te overwinnen, zo vertelde Leroy Vaarnold al eerder in een interview met IDEM: hiv is iets wat je per ongeluk kan oplopen.
*Om privacyredenen is de naam van Eveline gefingeerd.
Kennisquiz en aangrijpende performance
Om af te ronden hield Leroy Vaarnold een kennisquiz. Tot slot was er een aangrijpende performance van Bas van der Kruk. Hij vroeg de deelnemers op een post-it te schrijven wat ze zouden willen voor de toekomst, als het gaat om het onderwerp van de ochtend. Vervolgens lazen Leroy en een deelnemer om beurten de wensen voor, en improviseerde Bas een dans op de wensen. Een intrigerende afsluiting van de ochtend.
Lijkt zo’n bijeenkomst jou ook interessant en nuttig? Wil je daarom op de hoogte blijven van alle events en bijeenkomsten van IDEM Rotterdam? Schrijf je hiernaast in voor onze nieuwsbrief.
Toegang tot kwalitatief goede en gelijkwaardige zorg is essentieel. Helaas is passende zorg met aandacht voor diversiteit niet vanzelfsprekend. Tijdens het Kennisatelier ‘Van stereotypen tot miscommunicatie’ op donderdag 3 november 2022 kwamen bijna dertig professionals samen in gebouw De Heuvel in Rotterdam om met elkaar na te denken over cultuursensitief werken in de geestelijke gezondheidszorg.
De Rotterdamse professionals werden welkom geheten door Hilda van Reeuwijk, de netwerker van IDEM Rotterdam. Die citeerde een belangrijke wijsheid van een bevriende bouwvakker: ‘Gereedschap is zo goed als degene die het gebruikt.’ Welke gereedschappen er eigenlijk zijn en wat professionals in de ggzom cultuursensitiever te werken, was het onderwerp van de rest van de ochtend.
Zorg op maat
Teuntje Vosters presenteerde het IDEM-onderzoek ‘Zorg op maat: cultuursensitief werken binnen de geestelijke gezondheidszorg in Rotterdam’. In het onderzoek komen twintig zorgprofessionals uit de ggz aan het woord. Het doel van het onderzoek was tweeledig: een overzicht geven van bestaande handvatten en instrumenten om cultuursensitief te werken én de randvoorwaarden schetsen die nodig zijn om op die manier te kunnen werken.
Twintig professionals die cultuursensitief werken zijn de afgelopen periode bevraagd over hun visie hierop. Een van de opvallende punten was het feit dat zij enige frustratie voelden. De ggz heeft namelijk een lange geschiedenis van cultuursensitief werken. Het onderwerp komt regelmatig op de politieke agenda maar verdwijnt dan weer. Er is dan ook gebrek aan structurele verandering.
De meeste handvatten voor ggz-professionals zijn te vinden in de Generieke Module Diversiteit. Daar zitten tal van handvatten voor professionals in. Daarnaast was het onderwijs een belangrijk thema voor de geïnterviewden. De experts benadrukken dat cultuursensitief werken geen optioneel vak zou moeten zijn, maar een structureel onderdeel zou moeten uitmaken van het curriculum van ggz opleidingen.
Tijdens het tweede onderdeel van het Kennisatelier reflecteerden Larissa van Beek, Coördinator ARQ Kenniscentrum Migratie at ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum, en Victor Kouratovsky, voorzitter van de Centrale Commissie Culturele Diversiteit en Psychologie, op het onderzoek. Beiden zijn ook geïnterviewd voor het onderzoek en zijn experts in het vakgebied. Van Beek benadrukt dat migranten vaak een groot trauma hebben en te laat bij de ggz komen. Laagdrempelige activiteiten, zoals bijvoorbeeld psycho-educatieve programma’s in azc’s voor vluchtelingen, zouden een manier kunnen zijn om hen eerder in het vizier te hebben en eerder hulp te bieden.
Kouratovsky legt uit dat het van belang is om na te denken over wat geestelijke gezondheid is. Zo noemt hij als voorbeeld dat suïcidaliteit binnen de islam als haram wordt beschouwd. Dat maakt het gesprek hierover met islamitische mensen erg lastig. Cultuursensitief werken biedt de gelegenheid om dit soort complexe vraagstukken te tackelen. Daarnaast hamert Kouratovsky op de achteruitgang van de zorg. Mensen moeten een heel traject afleggen om überhaupt voor ggz in aanmerking te komen. Bovendien veranderen er regels waardoor de kans groter is dat je je eigen risico kwijt bent.Dat zorgt ervoor dat de drempel om hulp te zoeken steeds groter wordt.
Als dan iemand toch het traject heeft afgelegd en bij een hulpverlener zit, heeft die ggz-professional steeds minder tijd. Ze krijgen geen geld voor zogenoemde indirecte tijd, terwijl die juist zo van belang is om meer te weten over de context van een cliënt. Kortom, zorg op maat leveren wordt een haast onmogelijke uitdaging in de ggz.
Hoop voor de toekomst?
Ondanks de harde realiteit waren de aanwezigen op zoek naar een positieve noot. Kouratovsky geeft aan dat het soms voelt alsof hij trekt aan een dood paard, maar zich desondanks blijft inzetten voor het thema vanuit zijn functie.
Van Beek ziet mogelijkheden op een bredere inzet op preventie. De (politieke en financiële) drempels kun je niet zomaar wegnemen. Maar los daarvan is er onder veel mensen nog een taboe op ggz. Zelfs als het systeem perfect zou zijn, dan bereik je een grote groep mensen niet vanwege dat taboe. Door mensen met een grotere afstand tot de ggz tóch te bereiken zijn er kansen, bijvoorbeeld op een laagdrempelige manier toegang bieden in plaats van middels allerlei formulieren en talige vragenlijsten.
Muzikaal intermezzo
De reflectie op het onderzoek gaf stof tot nadenken: of nu de focus lag op het doemscenario of een sprankje hoop. Om weer even nieuwe energie op te wekken, gaven de Transformers een muziekworkshop. Dit is een band waarin professionele muzikanten op basis van gelijkwaardigheid samenwerken met muzikanten die ervaring hebben met dakloosheid en daaraan gerelateerde psychosociale problematiek. Met niets meer dan enkele instrumenten en geluid van handen of stem wisten ze de groep te verleiden tot een vrolijk muzikaal intermezzo.
The Transformers werkt samen met stichting The Mystifiers.
Dialoogtafels
Vervolgens moesten de deelnemers weer aan de slag. Aan drie verschillende dialoogtafels werden plannen gesmeed om cultuursensitief werken beter op de kaart te zetten. Iedere groep deelde uiteindelijk in enkele kernzinnen wat zij besproken hebben.
De groep die over preventie sprak, had ‘naar de mensen toebewegen’ als kern. Dus niet wachten tot het lukt om alle formulieren op de juiste manier in te vullen, maar kijken of ze op een andere manier bereikt kunnen worden.
Dat geldt als het ware ook voor de groep die sprak over samenwerking. Er is grote behoefte om elkaar op te zoeken, elkaar beter te vinden en zo beter te kunnen doorverwijzen naar (specialistische) organisaties.
De onderwijstafel benoemde dat het noodzakelijk is om niet alleen kennis mee te nemen, maar ook gevoel. Kijk verder dan de kennis die je hebt als arts, maar zoek ook de grenzen op van wat je eigen gebied is. Juist op grensvlakken zijn er soms mogelijkheden om iets te initiëren of veranderen.
Lees-, kijk-, doe- en luistertips
IDEM-onderzoek: ‘Zorg op maat: cultuursensitief werken binnen de geestelijke gezondheidszorg in Rotterdam’
Interview met Lea Jabbarian: ‘Interculturele communicatie kun je leren én blijven ontwikkelen’
Artikel “The relevance of social capital and sense of coherence for mental health of refugees” is published in SSM – Population Health
Sociale kaart: de landelijke sociale kaart met cultuursensitieve GGZ en WMO zorg. Deze is te downloaden op de website van ARQ, door even te zoeken in het kennisbank.
Wil je meer weten, de presentaties van een van de sprekers ontvangen of een van de genoemde onderzoeken? Neem contact op met Hilda van Reeuwijk via h.vanreeuwijk@radar.nl
Lijkt zo’n Kennisatelier jou ook interessant en nuttig? Wil je daarom op de hoogte blijven van alle events en bijeenkomsten van IDEM Rotterdam? Schrijf je hiernaast in voor onze nieuwsbrief.
IDEM Kennisatelier over tegengaan van stereotypen over mensen met hiv
Op 1 december is het Wereld Aidsdag. Wereldwijd wordt aandacht gevraagd voor hiv en aids en de bestrijding ervan. In Nederland zijn er naar schatting 24.000 mensen met hiv.
Hoewel hiv allang geen dodelijke ziekte meer is en mensen die behandeld worden het virus niet kunnen overdragen, krijgen mensen met hiv nog vaak te maken met discriminatie. Blijvende aandacht voor feiten over hiv, onterecht stigma en inclusie van mensen met hiv is dan ook van groot belang.
Tijdens dit Kennisatelier gaan we met elkaar in gesprek over het tegengaan van de vooroordelen over hiv en discriminatie van mensen met hiv. Denk jij met ons mee?
Dit Kennisatelier wordt mede georganiseerd door: Stichting Mara, Stichting ESSM Humanitas, Maasstad Ziekenhuis, Erasmus MC, Gemeente Rotterdam, COC Rotterdam, HivBorrel Rotterdam en Stichting HivPort.
Wanneer? Donderdag 1 december 2022, van 9.30 uur tot 12.00 uur (inloop vanaf 9.00 uur en afsluiting met een lichte lunch)
Waar? Stichting Humanitas, Pieter de Hoochweg 110 3024 BH Rotterdam
Voor wie? Rotterdamse professionals en anderen die meer willen weten over hiv in Nederland, en die met elkaar in gesprek willen over hoe we de samenleving inclusiever kunnen maken voor mensen met hiv.
Programma (voorlopig)
9.00 uur inloop 9.30 uur welkom door dagvoorzitter, Karin Oppelland 9.40 uur korte kennismaking van de deelnemers onderling 10.00 uur presentatie ervaringsdeskundige 10.15 uur presentatie Jannigje Smit (Maasstad Ziekenhuis) en Charlotte Lantinga (GGD Rotterdam) 11.00 uur pauze 11.20 uur presentatie ervaringsdeskundige 11.30 uur intermezzo Bas van der Kruk 11.45 uur presentatie ervaringsdeskundige 12.00 uur afsluiting met een eenvoudige lunch
In coronatijd ervaarden mensen met een Oost-Aziatische achtergrond meer discriminatie vanwege hun etniciteit en afkomst. Ervaringen lopen uiteen van microagressie, vijandige bejegening tot geweld. Tijdens het Kennisatelier ‘Discriminatie van mensen met een Oost-Aziatisch uiterlijk’ gingen ervaringsdeskundigen en professionals in op die ervaringen. René Broekroelofs van Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) vertelde over zijn onderzoek ‘De stilte voorbij’. Ook werd het spel gespeeld ‘Guess Who: Asian Edition’, met als doel de diversiteit binnen de Aziatische gemeenschappen visueel te benadrukken.
Welke vormen van discriminatie ervaren mensen met een Oost-Aziatische achtergrond in Nederland? Op welke terreinen ervaren zij deze discriminatie? Welke gevolgen ervaren de slachtoffers van deze discriminatie? Deze en andere vragen werden besproken door zo’n twintig ervaringsdeskundigen en Rotterdamse professionals die op donderdag 22 september 2022 bij elkaar kwamen in Time is the new space (Schieblok) in het centrum van Rotterdam.
Ervaringen
Kunstenares Rui Jun Luong vertelde over haar persoonlijke ervaringen met discriminatie en racisme. Ze heeft daar heel haar leven mee te maken gehad, vooral in het onderwijs en op de kunstacademie. De uitspraak van haar naam Rui Jun heeft ze verschillende keren aangepast. In het begin vooral om het anderen makkelijker te maken haar naam uit te spreken. Veel mensen nemen om die reden een westerse naam aan, of meerdere namen. Ze krijgt vaak te horen dat een microagressie geen racisme of discriminatie is, maar een grapje, dat ze niet zo serieus moet nemen. Haar boosheid is haar drijfveer om zich in te zetten tegen discriminatie. Lees ook het interview Rui Jun Luong: ‘Online ontmoette ik mensen die hetzelfde meemaakten als ik’.
Ervaringsdeskundige Diero Melvin vertelde over racisme en discriminatie binnen zijn familie en vriendenkring. Van zijn familie heeft hij vier culturen meegekregen, maar hij voelde zich nergens thuis. De Aziatische cultuur werd al snel ondergesneeuwd. Discriminatie in zijn omgeving werd vaak plagerig geuit. Het helpt om hier hard tegenin te gaan, aldus Diero. Momenteel verdiept hij zich meer in zijn Aziatische achtergrond.
‘Als ik word begroet met ‘nî hâo’, begrijpen mensen vaak niet dat het discriminerend is. Het gaat niet om de woorden, maar om de reden waarom ze tegen mij worden uitgesproken: namelijk omdat ik niet-wit ben.’
Presentatie onderzoek
‘De stilte voorbij’ is de titel van een verkennend onderzoek dat KIS heeft uitgevoerd naar ervaringen van discriminatie tijdens het COVID-19-virus onder Nederlanders met een Oost-Aziatische achtergrond. Aanleiding waren signalen van mensen met een Oost-Aziatisch uiterlijk. De auteurs zijn René Broekroelofs en Joey Poerwoatmodjo.
De belangrijkste bevindingen van het onderzoek zijn:
alle deelnemers hebben maandelijks of zelfs wekelijks te maken met negatieve opmerkingen;
de angst voor fysiek geweld is toegenomen;
deelnemers ervaren meer discriminatie door corona;
op allerlei terreinen wordt discriminatie ervaren (op straat, binnen families, op het werk);
rolmodellen ontbreken in de media of er is juist sprake van stereotyperende representatie;
de verwachtingen bij het melden van discriminatie zijn laag.
Hanneke Felten ging in op wat wordt verstaan onder discriminatie en racisme. Discriminatie is het nadelig behandelen van personen omdat zij behoren, of gerekend worden, tot een bepaalde groepering. Discriminatie kan worden onderverdeeld in drie groepen.
Discriminatie-ervaringen zijn gevallen waarin een persoon zelf het gevoel heeft door een andere persoon of door een organisatie gediscrimineerd te zijn. Het kan, maar hoeft niet altijd te gaan om ‘feitelijke’ discriminatie. ‘
Feitelijke’ discriminatie zijn gevallen waarin onderscheid wordt gemaakt tussen personen op basis van een persoonskenmerk dat er in die situatie niet toe doet.
De derde groep is strafbare discriminatie: hieronder vallen incidenten die binnen het strafrecht zijn aangemerkt zijn discriminatie.
De bamboo ceiling is vergelijkbaar met het glazen plafond waar vrouwen en minderheden mee te maken hebben. Het betekent dat er drempels en barrières zijn voor het bereiken van leidinggevende functies. De bamboo ceiling heeft alleen betrekking op mensen met een (Oost-)Aziatische achtergrond en leidt er bijvoorbeeld toe dat er een gebrek is aan managers met een Oost-Aziatische achtergrond.
Wat werkt wel tegen discriminatie?
Inleving en empathie
Duidelijke sociale normen uitdragen via campagnes
Het zien van vriendschappen tussen diverse mensen
Leren ingrijpen als omstander
Het zien van counterstereotypen
Bij gemotiveerde mensen: bewustwording en leren controleren van vooroordelen en stereotypen
Wat werkt niet tegen discriminatie?
Stereotypen herhalen en onderuit halen
Discussie met ‘prikkelende’ stellingen
Bewustwording bij niet gemotiveerde mensen
Het spel: ‘Guess Who: Asian Edition’
In westerse landen zoals Nederland is er weinig tot geen vertegenwoordiging en representatie van de verschillende Aziatische gemeenschappen in de nationale media. Hierdoor is men niet bewust van negatieve associaties (Oost-)Aziaten.
Met het laagdrempelig en eenvoudig spel ‘Guess Who: Asian Edition’ wil maker Rui Jun Luong verschillende mensen van Aziatische afkomst vastleggen. Hiermee wil ze de diversiteit benadrukken. De verhalen van de personen in de portretkaarten lees je op guesswho.ruijunluong.nl.
Vaak worden Nederlanders met een Oost-Aziatisch uiterlijk over één kam geschoren. Er is weinig kennis over de enorme diversiteit binnen deze groep. Nederlanders met een Oost-Aziatisch uiterlijk krijgen dan ook volop te maken met stereotypen, vooroordelen en racisme.
Dit Kennisatelier staat in het teken van de grote diversiteit onder de ongeveer 136.000 Nederlanders met een Oost-Aziatische achtergrond. Kunstenares Rui Jun Luong (Studio RUIJUN) laat met haar Wie is het-spel goed zien en ervaren hoe divers de groep is. Onderzoeker René Broekroelofs (Kennisplatform Inclusief Samenleven) vertelt over zijn onderzoek naar ervaren discriminatie door Oost-Aziatische Nederlanders: De stilte voorbij. In zijn presentatie gaat hij dieper in op de minderheidsstress die mensen met een Oost-Aziatische achtergrond in Nederland (mogelijk) ervaren.
Wil jij je ook meer bewust worden van stereotypen over Nederlanders met een Oost-Aziatische achtergrond? En wil jij met andere professionals in gesprek over hoe deze vooroordelen vermeden kunnen worden? Kom dan naar ons Kennisatelier op 22 september!
Wanneer? Donderdag 22 september 2022, van 9.30 uur tot 12.00 uur (inloop vanaf 9.00 uur en afsluiting met een lichte lunch)
Waar? Time is the new space, Schiekade 185, onderdeel van het Schieblok
Voor wie? Rotterdamse professionals en anderen die meer willen weten over discriminatie van Nederlanders met een Oost-Aziatisch uiterlijk en met elkaar in gesprek willen over inclusie van deze groep mensen.
Voorlopig programma
9.00 uur inloop
9.30 uur welkom door IDEM
9.40 uur korte kennismaking van de deelnemers onderling
10.00 uur presentatie ervaringsdeskundige
10.10 uur vragen
10.20 uur presentatie René Broekroelofs van KIS
10.45 uur vragen
11.00 uur pauze
11.10 uur Spel Rui Jun Luong
12.00 uur afsluiting met een eenvoudige lunch (vegetarisch)
It takes a village to raise a child. De bekende uitdrukking zegt genoeg: een kind opvoeden is niet gemakkelijk en al helemaal niet in onze individualistische samenleving. In Rotterdam zijn er allerlei organisaties waar ouders terecht kunnen voor vragen over en ondersteuning bij opvoeding. In het Kennisatelier ‘Voorbij de eigen bril’ gingen professionals in op de vraag hoe ouders die hulp nodig hebben, zo inclusief mogelijk geholpen kunnen worden.
Hoe bereik je ouders die de Nederlandse taal beperkt beheersen? Hoe zorg je voor cultuursensitieve ondersteuning? En hoe ga je om met de enige vader in de groep? Kortom, is de opvoedondersteuning in Rotterdam inclusief genoeg om alle Rotterdamse ouders te bereiken? Deze en andere vragen werden besproken door zo’n veertig Rotterdamse professionals die op donderdag 19 mei 2022 bij elkaar kwamen in De Weerhaan in Rotterdam-Noord.
Presentatie onderzoek
IDEM Rotterdam deed onlangs onderzoek naar opvoedondersteuning in Rotterdam: wat is nodig om de opvoedondersteuning inclusiever te maken? Voor het onderzoek ‘Voorbij de eigen bril’ zijn opvoedondersteuners in Rotterdam bevraagd door middel van een digitale vragenlijst en interviews. Ook zijn er twee focusgroepen gehouden met biculturele ouders die gebruikmaken van opvoedondersteuning. Tijdens het Kennisatelier presenteerde onderzoeker Bauke Fiere de belangrijkste resultaten van het onderzoek.
Een daarvan is dat de diversiteit van opvoedondersteuners volgens professionals gering is, terwijl een aanzienlijk deel van de ouders die gebruikmaakt van opvoedondersteuning een biculturele achtergrond heeft. Een taalbarrière of onbekendheid met het aanbod kunnen drempels zijn voor ouders. Verder maken vaders veel minder gebruik van opvoedondersteuning, ongeacht de achtergrond. Schaamte kan een rol spelen voor vaders om hulp te zoeken.
Inclusief aanbod
De hulpvragen van ouders met diverse culturele achtergronden verschillen over het algemeen niet veel van elkaar. Het gaat vaak om algemene thema’s als consequent zijn, hoe om te gaan met kinderen die niet willen luisteren, et cetera. Toch zijn er ook verschillen, zo kan de opvatting over de corrigerende tik bijvoorbeeld anders zijn. Professionals geven aan altijd een open houding aan te nemen, ook al sluit een thema niet aan bij hun eigen normen en waarden. Hierdoor blijft het soms lastig om de eigen bril af te zetten, ook al proberen opvoedondersteuners een open houding aan te nemen en maatwerk te leveren.
Wat is er nodig?
Drempels verlagen kan door bijvoorbeeld de communicatie aan te passen, licht onderzoeker Bauke Fiere toe. Andere punten zijn:
Aanbod in meerdere talen aanbieden.
Materiaal minder ‘talig’ maken, dus meer gebruikmaken van afbeeldingen dan geschreven taal.
Minder focus op effectiviteit. Maatwerk is minder goed meetbaar, maar wel belangrijk om aansluiting te vinden.
Meer rekening houden met nieuwe gezinsvormen, niet alleen met etnische diversiteit.
Investeren in kennis en vaardigheden van professionals. Veel opvoedondersteuners willen graag hun deskundigheid bevorderen op het gebied van cultuursensitief en inclusief werken.
Specifiek aanbod voor vaders, bijvoorbeeld door een mannelijke professional aan te nemen, meer vaders in een groep te zetten en programma’s aanbieden in de avonduren.
Tips uit het veld
Opvoedexpert Fadma Bouchataoui werkt al twintig jaar in Rotterdam. Zij deelt haar eigen ervaring en tips met de aanwezigen. ‘Als je je richt op een specifieke doelgroep, dan sluit je een andere doelgroep automatisch uit’, legt ze uit. ‘Dat kan ook niet anders, maar het is wel belangrijk je daarvan bewust te zijn.’
Bouchataoui geeft aan dat een echt inclusieve samenleving alleen mogelijk is als minderheidsgroepen sterker worden. ‘Als je stevig in je schoenen staat, sta je makkelijker open voor de ander’, zegt ze. ‘Als je zelf onzeker bent, dan laat je een ander minder toe. Daarom is het soms nodig om de eigen groep eerst te versterken, voordat je ze meekrijgt in een diverse, grote groep.’
Zelf heeft ze dat toegepast door haar islamitische identiteit in te zetten om contact te maken met islamitische ouders. ‘Als ik een islamitische groep wil bereiken, kan het helpen om iets te vertellen over de profeet – vrede zij met hem – over opvoeden, bijvoorbeeld. Dat opent een deur om met ouders in gesprek te gaan.’
Daarnaast is het volgens Bouchataoui van belang dat ouders inzien wat voor invloed hun eigen gedrag heeft. ‘Ga niet aan de ouder voorbij als je bezig bent met een opvoedinterventie’, licht ze toe. ‘Mensen moeten begrijpen dat hun gedrag effect heeft op het gedrag van het kind.’
Een praktische tip van Bouchataoui is om in flyers foto’s van kinderen van diverse achtergronden te bereiken, in plaats van foto’s van ouders. ‘Een foto van kinderen trekt altijd de aandacht, om welke ouders het dan ook gaat.’
Het allerbelangrijkste is om altijd te controleren of je interventie wel aansluit bij de ouders die jij wil helpen. ‘Een interventie kan wel evidence based werken in Amerika, of in Leiden, maar dat wil niet zeggen dat het ook werkt voor de ouders in Rotterdam-Zuid’, zegt Bouchataoui. ‘Daarom is het belangrijk dat professionals die al jarenlang in Rotterdam werken eens samen gaan kijken wat werkt en wat niet. Er is ontzettend veel kennis en knowhow. En samen kunnen we die duurzaam inzetten: dus niet af en toe een training geven, maar echt ouders zelf laten oefenen en dat opvolgen in een langer traject.’
Ontmoeting
Volgens Dieneke Barendrecht van het Centrum Jeugd en Gezin in Rotterdam, is ontmoeting een van de belangrijkste manieren om ouders te ondersteunen. ‘Het gedrag van het kind is bijna universeel’, legt ze uit, ‘dus dat bindt heel erg. Als ouders zich veilig genoeg voelen om dit tijdens een bijeenkomst te bespreken, dan kunnen ze elkaar tips geven. Als je dat voor elkaar krijgt ben je, denk ik, inclusief genoeg.’
Medboxing
Tot slot gaf Wendy Calvino van Medboxing een korte presentatie over boksen om kinderen en jongeren te bereiken. ‘Boksen wordt gezien als agressieve sport maar dat hoeft echt niet zo te zijn’, legt ze uit. ‘We leren kinderen vanaf 7 jaar boksen, zonder fysiek contact. Maar het is wel een middel om hun energie kwijt te raken, en soms zelfs om trauma te verwerpen of als therapievorm voor het gezin.’
