Binnen het sociaal domein kom je regelmatig de begrippen geslacht, seksualiteit en gender tegen. Met regelmaat worden deze woorden door elkaar gebruikt, omdat niet iedereen het onderscheid kent tussen deze begrippen. De verwarring ontstaat onder andere doordat de Engelse termen gender en sex beiden vaak naar het Nederlandse woord geslacht vertaald worden. Toch klopt dit niet helemaal in het Nederlands. Sekse en geslacht verwijzen voornamelijk naar je lichamelijke kenmerken, terwijl gender ook verwijst naar de sociale, culturele en psychologische kenmerken. In dit artikel leer je de verschillen kennen.
Geslacht
Geslacht – ook wel sekse genoemd – gaat over de lichamelijke kenmerken van een persoon die het onderscheid maken tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid. Denk daarbij aan de geslachtsorganen, hormonen, chromosomen enzovoort. Geslacht en sekse betekenen grotendeels hetzelfde, maar geslacht verwijst ook specifiek naar de genitale geslachtskenmerken, bijvoorbeeld een penis of vagina.
Deze bepalen bijvoorbeeld welk geslacht op je geboorteakte komt te staan. Vaak is het meteen duidelijk dat een kind geboren is als jongen of meisje, maar sommige mensen worden geboren met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken. Je bent dan intersekse. Dit komt vaker voor dan rood haar. De lichamelijke kenmerken, bijvoorbeeld de genitaliën of chromosomen, zijn dan niet duidelijk aan één sekse toe te wijzen. Bij deze personen staat op de geboorteakte vermeld: ‘het geslacht is niet kunnen worden vastgesteld’. Dit kan later gewijzigd worden naar M of V indien gewenst.
Seksualiteit
Seksualiteit gaat over je seksuele gevoelens, gedachten, aantrekkingskracht en gedrag ten opzichte van andere mensen. Je kunt andere mensen fysiek, seksueel of emotioneel aantrekkelijk vinden, en al die dingen maken deel uit van je seksualiteit. Seksualiteit is divers en persoonlijk. Seksuele oriëntaties zijn bijvoorbeeld heteroseksueel, lesbisch, homoseksueel, biseksueel, panseksueel en aseksueel.
Heteroseksueel: mensen die zich aangetrokken voelen tot het tegenovergestelde geslacht.
Lesbisch: mensen die zich als vrouw identificeren en die zich romantisch en/of seksueel aangetrokken voelen tot vrouwen.
Homoseksueel: mensen die zich als man identificeren en zich romantisch en/ of seksueel aangetrokken voelen tot mannen.
Biseksueel: mensen die zich romantisch en/of seksueel aangetrokken voelen tot twee of meer genders/geslachten, bijvoorbeeld tot mannen en tot vrouwen.
Panseksueel: De seksuele, romantische, of emotionele aantrekking of het verlangen naar personen van alle genderidentiteiten en biologische geslachten.
Aseksueel: Je voelt je weinig of niet seksueel aangetrokken tot andere mensen. Aseksueel zijn betekent niet automatisch dat je geen zin in seks hebt. Je wordt niet opgewonden van andere mensen. Maar sommige mensen hebben wel behoefte aan seks. Bijvoorbeeld omdat een orgasme fijn voelt.
Alle vormen van seksualiteit zitten op een spectrum. Het is dus heel normaal als iemand voornamelijk in één van de bovenstaande etiketten past, en daarbij tegelijk ook andere ervaringen heeft.
Gender
Het begrip gender komt uit het Engels. Oorspronkelijk betekent het in deze taal geslacht, maar tegenwoordig heeft het in zowel in het Engels als in het Nederlands een bredere betekenis. Anders dan de begrippen sekse en geslacht verwijst gender niet naar de zichtbare lichamelijke kenmerken, maar naar de sociale, culturele en psychologische kenmerken die met een geslacht in verband worden gebracht.
Gender gaat over hoe iemand zichzelf van binnen voelt. Iemand kan zich op basis van dit gevoel op een bepaalde manier identificeren: dit noem je genderidentiteit. Bijvoorbeeld als man, vrouw, beide, geen van beide, of een ander gender. Het gender van een persoon kan wel of niet overeenkomen met het geslacht dat tijdens je geboorte is toegewezen.
Naast gender zijn er ook genderrollen in elke cultuur. Bij een genderrol kan je denken aan alles wat als typisch ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ wordt gezien, maar ook alles ertussenin. Bijvoorbeeld: roze zou voor meisjes zijn, en blauw voor jongens. Dit is cultureel bepaald.
Genderexpressie
Genderidentiteit zegt iets over hoe jij jezelf ziet, terwijl genderexpressie gaat over de manier waarop je je genderidentiteit naar anderen communiceert. Dit omvat alle uiterlijke kenmerken en gedragingen die cultureel worden gedefinieerd als mannelijk, vrouwelijk of genderneutraal. Denk hierbij aan de kledingkeuze of make-up.
Hoe iemand zichzelf presenteert kan overeenkomen met, maar ook afwijken van, hun gender of genderidentiteit. Daarnaast is dit deels cultureel bepaald. Dominantie, kracht en gemakkelijke kleding worden in westerse culturen vaak als typisch mannelijk gezien, en zachtheid, zorg en gedetailleerde kleding als vrouwelijk.
In het kort
Geslacht
Sekse en geslacht gaan over de lichamelijke kenmerken van het man- en vrouw-zijn. Bij je geboorte wordt je geslacht vastgesteld.
- Iemand die geboren wordt met een vagina krijgt een V van vrouw op hun geboorteakte.
- Iemand die geboren wordt met een penis krijgt een M van man op hun geboorteakte.
- Sommige mensen worden geboren met vrouwelijke én mannelijke kenmerken.
Seksualiteit
Dit gaat over je seksuele gevoelens, gedachten, aantrekkingskracht en gedrag ten opzichte van andere mensen. Je kan je onder andere identificeren als heteroseksueel, lesbisch, homoseksueel, biseksueel, panseksueel en aseksueel.
Gender
Gender is het gevoel dat elk persoon kan hebben wat betreft de eigen mannelijkheid en vrouwelijkheid.
- Je genderidentiteit gaat over hoe je je voelt en welke woorden je hieraan geeft
- Je genderexpressie gaat over hoe je jezelf toont aan de buitenwereld
Een genderrol gaat daarnaast over de eigenschappen, gedragingen en rolpatronen die sociaal en cultureel zijn bepaald voor verschillende geslachten.
