Op Wereld Aidsdag, op 1 december, wordt wereldwijd aandacht gevraagd voor hiv en aids en de bestrijding ervan. In Nederland zijn er naar schatting 24.000 mensen met hiv. Over hiv en aids leven nog altijd heel veel vooroordelen. IDEM Rotterdam vraagt Leroy Vaarnold, van het team hiv-hulpverlening bij Expertisecentrum Seksualiteit, Sekswerk en Mensenhandel van Stichting Humanitas, naar de feiten over hiv en hoe we inclusief kunnen zijn voor deze groep.

Wat doet het team hiv-hulpverlening?

We bieden ondersteuning aan mensen die hiv-positief zijn. Aan mensen die om wat voor reden dan ook hiv opgelopen hebben en daar dagelijks mee leven. We bieden praktische hulp en ondersteuning, maar vooral psychosociale hulpverlening. Denk dan aan een-op-een-gesprekken over het accepteren van de situatie en leren leven met hiv. Soms hebben we ook gesprekken in groepen, maar dat gaat lastiger dan je zou willen. Er heerst nog heel veel schaamte, omdat er zo’n stigma is.

Waar komt dat stigma vandaan, denk je?

Allereerst komt het door onwetendheid. Mensen hebben weinig feitelijke kennis over hiv. Veel mensen denken er überhaupt niet over na, vooral voor heteroseksuele mensen is het nooit heel dichtbij gekomen. Mensen hebben vaak nog het idee dat je hiv alleen krijgt als je erg losbandig bent en met veel partners seks hebt. Maar we zien ook cliënten die ermee geboren zijn, of het hebben gekregen van iemand die zij zagen als enige en betrouwbare partner.

Hoe kan die kennis vergroot worden?

Voorheen werden campagnes eigenlijk vooral gericht op mensen die hiv-positief zijn, maar bij hen ligt het gebrek aan kennis meestal niet. We proberen ons daarom te richten op een bredere groep, juist op mensen die niet hiv-positief zijn. Het komt misschien niet vaak voor, maar je loopt nog altijd risico op hiv. Of op andere soa’s. Het is daarom belangrijk dat er meer bewustzijn komt en meer getest wordt.

Is er ook een verschil in perceptie, naar jouw idee, tussen LBHTIQ+ – personen en hetero’s?

Door het medicijn PREP te slikken kun je voorkomen dat je geïnfecteerd raakt met hiv. Dat gebeurt wel in de gay community. Ook word je minder ziek als je hiv-positief bent, omdat er goede medicijnen zijn. Je kan dus nog steeds voor een groot deel je leven leiden zoals je wil. Daardoor is de angst voor hiv wel afgenomen, terwijl je natuurlijk ook nog altijd andere soa’s kan oplopen.

Onder heteroseksuele mensen is die angst er over het algemeen nooit heel sterk geweest, omdat het beeld bestaat dat het bij hetero’s niet voorkomt. Maar juist door dat beeld loopt het aantal hiv-besmettingen onder heteroseksuelen juist op. Mensen laten zich minder testen en hebben geen idee dat ze geïnfecteerd zijn, waardoor het risico bestaat dat ze anderen ook weer infecteren.

Wat moet er volgens jou gebeuren?

Er moet meer actuele seksuele voorlichting gegeven worden aan jongeren, en ook op een andere manier. Tot nu toe is seksuele voorlichting vooral gericht op preventie: zorg maar dat je geen soa krijgt. Er wordt niet gezegd: op het moment dat je seksueel actief wordt, heb je kans om iets op te lopen. Het huidige taalgebruik zorgt voor een schuldgevoel: je hebt niet goed voor jezelf gezorgd, want je hebt een soa opgelopen. Praat meer over soa’s als iets wat je kan overkomen, dat je het ook per ongeluk kan krijgen. Dan neemt hopelijk de schaamte om seksuele gezondheid te bespreken met collega’s af en wordt de drempel naar hulpverlening lager.

Maar ook anderen moeten meer kennis krijgen, bijvoorbeeld professionals. In verzorgingshuizen worden ouderen die hiv-positief zijn soms toch nog anders behandeld. Hulpverleners hebben nog steeds het idee dat je hiv kan krijgen van dagelijks contact, alsof het corona is. Het is echt niet nodig om twee handschoenen te dragen en bestek apart te houden.

Heb je nog een tip voor professionals?

Lees je in. Niet alleen over hiv, maar over seksuele gezondheid in het algemeen. Er zijn interessante magazines over dit onderwerp, zoals Hello gorgeous en I am plus. Houd ook de organisaties in de gaten die zich richten op dit thema, zodat je op de hoogte blijft van de ontwikkelingen.

En werk je met mensen, wees je dan bewust van de manier waarop je met hen omgaat. Probeer je zo neutraal mogelijk op te stellen.

Meer weten?

Op 1 december organiseren we het Kennisatelier ‘Voorbij het stigma’, over inclusie van mensen met hiv. Tijdens dit Kennisatelier gaan we met elkaar in gesprek over het tegengaan van de vooroordelen over hiv en discriminatie van mensen met hiv. Lees hier meer en meld je direct aan!