“Heb je een vriendschap met iemand die minimaal 25 jaar
ouder is?” De groep schuifelt grotendeels naar rechts: nee. “Heb je wel eens
gezoend met iemand van hetzelfde geslacht?” Enkelen wandelen naar links,
anderen blijven staan. “Heb je op iedere vraag eerlijk geantwoord?”
RADAR-trainer Rob Stoop legde de aanwezigen het vuur aan de schenen. Door confronterende vragen te stellen, maakte hij de deelnemers aan het IDEM-kennisatelier ‘Help, een lhbti’er’ inzichtelijk dat lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgender personen of intersekse personen in veel gevallen informatie over zichzelf achterhouden. Omdat ze zich er niet comfortabel bij voelen, maar vaak ook omdat het serieuze consequenties kan hebben zoals bedreiging of geweld.
Jongeren online
Tijdens de bijeenkomst op 14 februari 2019, bij Stichting Humanitas aan de Pieter de Hoochweg in Rotterdam, kwamen tientallen professionals samen om deel te nemen aan het kennisatelier. Na de introductie en opwarming gaf IDEM-onderzoeker Larissa Chantre een presentatie over de online leefwereld van jongeren. Welke apps zijn eigenlijk het leukste voor lhbti-jongeren, op welke sites surfen ze en hoe bescherm je hen tegen de bijbehorende risico’s? “Het is me opgevallen dat voorlichting voor meisjes sterk gericht is op ‘preventie’: hoe geef je je grenzen aan, et cetera”, zegt Chantre. “Terwijl dat in de communicatie naar jongens vaak helemaal niet ter sprake komt.”
‘Tinder’ voor kinderen, leeftijdseisen die eenvoudig te omzeilen zijn en online tests om te achterhalen of je op jongens of meisjes valt: er zitten allerlei haken en ogen aan de online leefwereld van lhbti-jongeren. Toch benadrukt Chantre dat het vooral heel leuk is om (online) jezelf te ontdekken. “Anoniem zijn op internet is een van de grootste risico’s, maar tegelijkertijd kan het ook heel prettig zijn om dingen te ontdekken. Stel je voor dat je met bepaalde gevoelens kampt, maar ze niet kan thuisbrengen, dan is het toch heel handig dat je online informatie kan vinden.”
Offline lhbti-organisaties
Ook offline kunnen lhbti-jongeren natuurlijk op diverse
plekken in de stad terecht voor hulp of contact met andere lhbti’ers. Gert-Jan
Verboom, beleidsadviseur
LHBTI+ bij Humanitas Expertisecentrum Seksualiteit Sekswerk en Mensenhandel
(ESSM), vertelde de aanwezigen meer over de mogelijkheden van The
Hang-Out 010. De ‘tweede woonkamer’ voor lhbti-jongeren is populair, vooral
omdat het zo laagdrempelig is. “We vragen zo min mogelijk informatie als een
jongere voor de eerste keer langskomt”, legt Verboom uit. “Hoe meer je van de
jongeren wil weten, hoe kleiner de kans dat ze terugkomen.”
Moslim en queer
Niet iedereen is zich ervan bewust dat je ook kunt worstelen
met meerdere identiteiten: wat nou als je islamitisch bent en homoseksueel?
Voor die groep jongeren, die risico lopen op dubbele discriminatie, is
Stichting Maruf opgericht. Voorzitter Dounia Jari legde de aanwezigen uit dat
uit de kast komen niet voor iedere lhbti’er de ultieme vorm van vrijheid is.
“Vaak kiezen islamitische lhbti’ers voor een ‘coming in’”, legt ze uit. “Dat
houdt in dat ze voor zichzelf geaccepteerd hebben dat ze homoseksueel, lesbisch
of biseksueel zijn, maar dat ze dit niet uiten naar hun familie of vrienden.”
Do’s en don’ts
Schoolmaatschappelijk werker Wendy Maan vertelde over haar eigen ervaring toen een 12-jarige jongen bij haar kwam en zijn twijfel over zijn seksuele gerichtheid uitte. “Als een kind naar je toe komt met deze worsteling, kun je daar zelf wel een beeld bij hebben”, zegt ze. “Misschien zijn er signalen waardoor je denkt, ‘ja, het is zo’. Maar eigenlijk doet dat er niet toe. Sterker nog, het is beter om niet op de zaken vooruit te lopen. Het is niet jouw taak om vast te stellen wat de seksuele gerichtheid van een kind is, of erop aan te sturen. Daarom heb ik hem heel neutraal en open benaderd, om duidelijkheid te krijgen in de wirwar aan gevoelens die hij heeft. Daarbij wist ik in dit geval dat het zijn geheim was, waardoor het lastiger was om zijn ouders er bij te betrekken.”
Nadat in kleinere groepen casussen werden besproken, gingen de deelnemers naar huis met de Paarse Kaart. Hierop staan de belangrijkste do’s en don’ts en kunnen hulpverleners zien naar welke organisaties zij lhbti-jongeren het beste kunnen doorverwijzen.
Do’s:
Wees je bewust van je eigen houding
Stel open vragen
Straal uit dat je open staat voor diversiteit
Don’ts:
Ervan uitgaan dat je cliënt hetero is
Ervan uitgaan dat het slim is als je cliënt open
is naar ouders of familie
Met deze cliënt werken als je zelf niet helemaal
open staat voor lhbti’ers
“Je hoeft mij niet normaal te vinden, als je maar normaal tegen me doet.” Met die woorden opende journaliste Monica Overdijkink het symposium All about transgenders, dat IDEM Rotterdam op dinsdag 27 november 2018 organiseerde in samenwerking met RADAR, InHolland, Transcafé en Eveline van de Putte. Tientallen professionals en studenten – professionals in wording – kwamen naar het symposium in hogeschool InHolland in Rotterdam om hun kennis over transgender personen te verdiepen.
“De emancipatie is nog niet klaar”
Na een korte inventarisatie van de aanwezige kennis, in de vorm van een quiz die RADAR-medewerker Delilah Sarmo presenteerde, sprak wethouder Bert Wijbenga (handhaving, buitenruimte, integratie en samenleven) de bezoekers toe. “Het hele punt van tussen man en vrouw inzitten, het niet weten, of heen en weer gaan, is buiten mijn opvoeding gebleven”, vertelde hij. “De eerste keer dat ik er mee in aanraking kwam, werd ik er onzeker van. Hoe moet je iemand aanspreken? Ik deel dit verhaal met jullie, omdat ik er inmiddels vertrouwd mee ben geraakt. Ik ben het normaal gaan vinden en vind het een heel leuk onderdeel van de samenleving. Het is fantastisch dat we in Nederland in die beweging van emancipatie zitten, maar die emancipatie is nog niet klaar.”
Geschiedenis van transgender personen
Dat die emancipatie van transgender personen nog maar net op gang komt, bleek uit de presentatie van historicus Alex Bakker. In vogelvlucht nam hij de bezoekers mee door de geschiedenis van transgender personen in Nederland. Zo werd er in de jaren zestig nog volop kritiek geleverd aan plastisch chirurgen die een operatie wilden doen voor een transgender persoon, aangezien deze mensen destijds als ‘geestesziek’ gezien werden. Sinds transgender personen steeds meer zichtbaar worden in de vorm van positieve rolmodellen en transgender kinderen op televisie hun gevoel uitleggen, is dat beeld steeds sterker veranderd.
Workshops
Nadat het plenaire gedeelte werd afgerond met een muzikaal intermezzo van zangeres Janine, namen de bezoekers deel aan verschillende workshops. Bij aanvang schreven de deelnemers zich in voor de workshop van hun voorkeur.
Veiligheid en transgenders
Tijdens de workshop ‘Veiligheid en transgenders’ bespraken Sigrun Scheve, coördinator van de veiligheidsalliantie Natuurlijk Samen namens RADAR/Art. 1, en Iris Bekker, voorzitter Politie Roze in Blauw, de veiligheidsissues waar transgender personen tegenaan lopen. Meer dan anderen krijgen zij namelijk te maken met scheldpartijen, overlast, pesterijen en bedreiging. In Rotterdam is in 2017 de lhbti-veiligheidsalliantie ‘Natuurlijk Samen’ opgericht om samen met regionale en lokale partners hier verandering in te brengen.
Bi-culturele transgenders
Olave Basabose verzorgde de workshop over bi-culturele transgender personen. Tijdens haar workshop werd belicht tegen welke zaken vrouwen, niet-witte mannen en transgender personen aanlopen, waarna ze dieper in ging op de intersectionele dynamiek van leven en overleven onder verschillende vormen van onderdrukking. Hoe kruisen bijvoorbeeld racisme en transfobie elkaar?
Transgender sekswerkers
Evelien Lagendijk en Marjan Both van de afdeling Prostitutie Maatschappelijk Werk van Humanitas Expertisecentrum Seksualiteit Sekswerk en Mensenhandel bespraken de doelgroepen aan wie zij hulpverlening bieden. Zij geven onder meer ondersteuning aan sekswerkers die uit het vak willen stappen. Tijdens de workshop werden diverse casussen besproken.
Transgender zijn en geloof
Kun je gelovig zijn als transgender? Is het mogelijk om lid te zijn van een kerk als je transgender persoon bent? Zijn er manieren waarop transgender personen kerken uitdagen om ook in transitie te gaan? Deze en andere vragen werden besproken met Jolanda Molenaar, die opgroeide in een orthodox-christelijk milieu.
Transgender personen en werk en inkomen
De workshop van Jenna Ruiter richtte zich op kennis en attitudeverandering over genderdiversiteit. Deelnemers aan deze workshop bespraken de problemen waar transgender personen op de arbeidsmarkt tegenaan liepen. De workshop eindigde met foto’s van transgender en gender non-conforming personen waarbij de deelnemers testten hoe goed de informatie is blijven hangen.
Transgender ouderen
Hoewel de aandacht voor en acceptatie van transgender personen over het algemeen toeneemt, blijft genderdiversiteit onder ouderen onderbelicht. Auteur Eveline van de Putte, die hier een boek over schreef, nam de deelnemers van deze workshop mee in de leefwereld van deze ouderen. Ze vormen een interessante groep pioniers die antwoorden zochten op hun vragen, zonder dat er voorbeelden waren.
Tientallen professionals en actieve burgers kwamen donderdag 14 november naar Centrum de Middenweg voor het Kennisatelier ‘Je zou maar moslim zijn…’ Het Kennisatelier werd geopend door IDEM-onderzoeker Mariska Jung, die de belangrijkste signalen, cijfers en achtergronden verzamelde op het gebied van islamofobie in Rotterdam.
Het Kennisatelier werd georganiseerd in samenwerking met Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR) en Centrum de Middenweg. De beleidsmedewerker van SPIOR benadrukte het belang van investeren in persoonlijke contacten tussen verschillende groepen, om kloven te overbruggen en begrip te vergroten. Centrum de Middenweg, dat is opgericht voor en door moslims, faciliteert die persoonlijke contacten graag: “Iedereen is hier welkom”, zei Anna Vogel van Centrum de Middenweg, “behalve uitingen van exclusie.”
Handelingsverlegenheid
Toch is dat waar veel moslims in het dagelijks leven mee te maken krijgen, zoals exclusie op de woning- of arbeidsmarkt. Fatiha Azzarhouni van Leiden Islam Academie merkte dat er veel behoefte is aan kennis over de islam en islamofobie. Daarom maakte ze een podcast- en videoserie voor onderwijzers in het basis- en voortgezet onderwijs waarin ze ingaat op hun vragen. “Ik heb gemerkt dat wanneer religie om de hoek komt kijken, en dan vooral met de islam, leraren verstarren.” Door middel van de video’s en podcasts wil ze die handelingsverlegenheid tegengaan.
Arbeidsmarkt
De meeste meldingen die gedaan worden van moslimdiscriminatie hebben betrekking op de arbeidsmarkt. Odile Verhaar en Anja Pranger van het College voor de Rechten van de Mens gingen nader op dit onderwerp in. Zij bespraken enkele casussen over zaken die zij kregen voorgelegd van moslimdiscriminatie op de werkvloer. De uitspraak die het college kan doen, is erg contextafhankelijk: zo kan een verpleegkundige uit hygiënisch oogpunt verplicht worden om met korte mouwen te werken, terwijl dat voor een ziekenhuismedewerkster op een andere afdeling niet verplicht kan worden.
Na de presentatie gingen deelnemers in kleine groepen in discussie over een casus van een meisje in een hotel, dat verplicht werd zonder hoofddoek te werken. Hierbij ging het vooral om het neutraliteitsbeginsel: tot op welke hoogte kan een werkgever zich beroepen op het neutraliteitsbeginsel bij het verbieden van religieuze uitingen door werknemers, zoals een hoofddoek?
Belegde broodjes, salades en zoete lekkernijen: de bijeenkomst werd afgesloten met een heerlijke lunch, verzorgd door Centrum de Middenweg, terwijl de deelnemers ondertussen nog napraatten over de casus.
Op het gebied van acceptatie en emancipatie is in Rotterdam – ondanks de grote culturele en etnische diversiteit in de stad – nog flinke winst te behalen. Met name een slechte sociaaleconomische positie, onderhuidse discriminatie en kennisbehoefte bij professionals hebben een negatieve invloed op de mogelijkheid om een eigen, gelijkwaardige positie in de samenleving te creëren. Dat zijn de belangrijkste conclusies uit het rapport Diversiteit aan de Maas, dat op donderdag 11 oktober 2018 tijdens het Kennisatelier Rotterdam (In)Zicht werd gepresenteerd.
Live feedback
Bezoekers gaven live feedback op stellingen.
Tientallen betrokken professionals en actieve burgers schoven aan bij het Kennisatelier in buurthuis Thuis in West in Rotterdam-Middelland, dat door dagvoorzitter Leila Prnjavorac in goede banen werd geleid. Nadat IDEM-onderzoeker Rob Witte de conclusies uit het rapport Diversiteit aan de Maas had toegelicht, konden deelnemers met hun smartphone direct feedback geven op aan het rapport gerelateerde stellingen. Zo was het leeuwendeel van de bezoekers het eens met de stelling “Kennis over lhbti’ers is nauwelijks aanwezig. Daardoor worden ze vaak niet herkend, laat staan de problemen waar zij tegenaan lopen.”
Discriminatie op de loer
De mening over deze stelling sluit aan bij de conclusies uit het rapport. Lhbti’ers voelen zich vaak uitgesloten, omdat van hen automatisch wordt verwacht dat zij het heteronormatieve ideaal naleven. Zij hebben niet alleen te maken met directe discriminatie, zoals afwijzing of geweld, maar vooral met uitsluiting omdat ze geacht worden zich als een hetero te gedragen. Op deze manier is het voor hen lastiger om op een eigen, gelijkwaardige manier Rotterdammer te zijn.
Kennisbehoefte bij professionals
De grootste winst valt dan ook te behalen door in de kennisbehoefte op het gebied van integratie, discriminatie en (lhbt-)emancipatie te voorzien. Uit het rapport blijkt namelijk dat stereotyperingen en discriminatoire beeldvorming nog veel voorkomen bij zowel individuele professionals als binnen organisaties. Hierdoor worden signalen van bijvoorbeeld discriminatie niet opgemerkt en wordt emancipatie niet belangrijk genoeg gevonden. De meeste aanwezigen herkenden zich in dit beeld. Zo bezochten zij het Kennisatelier om informatie te verkrijgen, maar vonden zij ook dat het management van hun organisatie niet altijd genoeg prioriteit geeft aan de vier IDEM-thema’s. Hierdoor hebben professionals te weinig tijd en mogelijkheden om er daadwerkelijk mee aan de slag te gaan.
Positieve voorbeelden
Een van de adviezen die de deelnemers gaven, is om een scan te ontwikkelen voor professionals om hun kennis, ervaring en beeldvorming ten aanzien van de IDEM-thema’s inzichtelijk te maken. Op basis daarvan zouden specifieke trainingen gegeven kunnen worden om in de kennisbehoefte te voorzien. Daarnaast werd benadrukt dat er ook aandacht moet zijn voor zaken die goed gaan: positieve voorbeelden vormen immers een inspiratiebron voor andere professionals.
Over Diversiteit aan de Maas
In 2016 en 2017 heeft IDEM Rotterdam onderzoek verricht in alle veertien stadsgebieden van de gemeente Rotterdam op haar thema’s: integratie, discriminatie, vrouw/man-emancipatie en lhbti-emancipatie. Dit onderzoek leverde voor ieder stadsgebied een beeld op over hetgeen daar speelt in relatie tot deze vier IDEM-thema’s. In het rapport Diversiteit aan de Maas zijn de belangrijkste signalen uit deze Gebiedsbeelden vergeleken en geanalyseerd.
Kunstenaar Ismael Mamo (Stichting Hoedje van Papier) bijt het spits af op het kennisatelier Cross-over 2.0 dat 7 juni 2018 plaatsvindt in Leeszaal Rotterdam West, een cross-overlocatie bij uitstek.
Mannenemancipatie. Daar draait het om in dit IDEM Kennisatelier op donderdag 21 juni. Onder leiding van Jens van Tricht van Emancipator gaat het een middag lang over stereotype rolpatronen, waarom mannen nodig zijn bij emancipatie en wat het hen oplevert. Inzet is om tot concrete afspraken te komen tussen de Rotterdamse organisaties die in dit kennisatelier zijn vertegenwoordigd. (meer…)
Na een korte inventarisatie van de aanwezige kennis, in de vorm van een quiz die RADAR-medewerker Delilah Sarmo presenteerde, sprak wethouder Bert Wijbenga (handhaving, buitenruimte, integratie en samenleven) de bezoekers toe. “Het hele punt van tussen man en vrouw inzitten, het niet weten, of heen en weer gaan, is buiten mijn opvoeding gebleven”, vertelde hij. “De eerste keer dat ik er mee in aanraking kwam, werd ik er onzeker van. Hoe moet je iemand aanspreken? Ik deel dit verhaal met jullie, omdat ik er inmiddels vertrouwd mee ben geraakt. Ik ben het normaal gaan vinden en vind het een heel leuk onderdeel van de samenleving. Het is fantastisch dat we in Nederland in die beweging van emancipatie zitten, maar die emancipatie is nog niet klaar.”
Het Kennisatelier werd georganiseerd in samenwerking met Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR) en Centrum de Middenweg. De beleidsmedewerker van SPIOR benadrukte het belang van investeren in persoonlijke contacten tussen verschillende groepen, om kloven te overbruggen en begrip te vergroten. Centrum de Middenweg, dat is opgericht voor en door moslims, faciliteert die persoonlijke contacten graag: “Iedereen is hier welkom”, zei Anna Vogel van Centrum de Middenweg, “behalve uitingen van exclusie.”
De meeste meldingen die gedaan worden van moslimdiscriminatie hebben betrekking op de arbeidsmarkt. Odile Verhaar en Anja Pranger van het College voor de Rechten van de Mens gingen nader op dit onderwerp in. Zij bespraken enkele casussen over zaken die zij kregen voorgelegd van moslimdiscriminatie op de werkvloer. De uitspraak die het college kan doen, is erg contextafhankelijk: zo kan een verpleegkundige uit hygiënisch oogpunt verplicht worden om met korte mouwen te werken, terwijl dat voor een ziekenhuismedewerkster op een andere afdeling niet verplicht kan worden.
De grootste winst valt dan ook te behalen door in de kennisbehoefte op het gebied van integratie, discriminatie en (lhbt-)emancipatie te voorzien. Uit het rapport blijkt namelijk dat stereotyperingen en discriminatoire beeldvorming nog veel voorkomen bij zowel individuele professionals als binnen organisaties. Hierdoor worden signalen van bijvoorbeeld discriminatie niet opgemerkt en wordt emancipatie niet belangrijk genoeg gevonden. De meeste aanwezigen herkenden zich in dit beeld. Zo bezochten zij het Kennisatelier om informatie te verkrijgen, maar vonden zij ook dat het management van hun organisatie niet altijd genoeg prioriteit geeft aan de vier IDEM-thema’s. Hierdoor hebben professionals te weinig tijd en mogelijkheden om er daadwerkelijk mee aan de slag te gaan.
