De ‘I’ van IDEM Rotterdam stond altijd voor integratie, maar sinds het najaar van 2020 voor inclusie. IDEM heeft hiervoor gekozen, omdat het begrip integratie de indruk kan wekken dat sommige mensen ‘binnen’ de samenleving staan en anderen ‘erbuiten’. Maar de samenleving, dat is iederéén. In al haar diversiteit. Tijdens het online Kennisatelier ‘Van integratie naar inclusie’ gingen Rotterdamse professionals hierover in gesprek.
Helaas kon het geplande fysieke Kennisatelier op 29 september geen doorgang vinden vanwege aangescherpte coronamaatregelen. Maar op 8 oktober 2020 gingen Rotterdamse professionals hierover alsnog online met elkaar in gesprek. IDEM-onderzoeker Nienke de Wit opende het Kennisatelier met een toelichting op de keuze voor de term inclusie boven integratie. “De term integratie kent vele negatieve associaties”, zegt Nienke. “Het is gekoppeld aan inburgering en mislukte integratie. Als het mensen niet lukt om deel te nemen, komen zij buiten de samenleving te staan. Bij integratie ligt de verantwoordelijkheid alleen bij degene die moet integreren, terwijl het eigenlijk een gedeelde verantwoordelijkheid zou moeten zijn van iedereen in de samenleving.”
Inclusieve samenleving
IDEM Rotterdam wil met deze verschuiving uiting geven aan het belang van een inclusieve samenleving. Inclusie staat voor een samenleving waar iedereen erbij hoort; een samenleving waarin iedereen op een gelijkwaardige manier Rotterdammer kan zijn. Inclusie draait om het toelaten van verschillen: iedereen wordt gehoord, gekend en erkend. Maar hoe kunnen we dit bereiken? En betekent inclusie voor iedereen hetzelfde?
Om die laatste vraag te beantwoorden, werd aan deelnemers gevraagd in de mentimeter in te vullen waaraan ze denken bij de term ‘inclusie’. Er kwamen veel positieve associaties naar boven: gelijkwaardigheid, samen, acceptatie, iedereen, welkom. “Bij inclusie gaat het erom dat alle verschillende mensen zich niet hoeven te voegen naar een bepaalde norm”, legt Nienke uit. “Dat al die mensen in al hun diversiteit op een gelijkwaardige manier mee kunnen doen.”
Diversiteit vs. Inclusie
Bij inclusie is het van belang dat organisaties verder gaan dan ‘toegang geven tot’. Het gaat ook om wie spreekt, wie bepaalt, wie kan meebeslissen? Het uiteindelijke doel is dat iedereen mag meedoen, drempels zijn weggewerkt. Deelnemers werd gevraagd wat volgens hen de grootste uitdaging is van inclusief worden. De antwoorden liepen uiteen van ‘geen uitsluiting’, ‘je bewust zijn van vooroordelen’, ‘spanning tussen norm en niet-norm’ en ‘je kent verhaal van de ander niet’. Probeer te voorkomen dat je zelf aspecten voor iemand gaat invullen op basis van wat je ziet, want allerlei andere identiteitsaspecten zie je niet.
Diversiteit en inclusie zijn termen die vaak door elkaar gebruikt worden, legt IDEM-onderzoeker Afiah Vijlbrief uit. “Bij inclusie gaat het vooral om meedenken en meebeslissen: iedereen moet op elk niveau structureel kunnen meedoen”, licht ze toe. “Organisaties denken vaak dat ze er zijn als het personeelsbestand divers is. Wat je echter vaak ziet gebeuren is dat mensen van kleur vooral in de uitvoerende laag van de organisaties zitten, maar dat de top vaak man, wit en van middelbare leeftijd is. Zij bepalen beleid op basis van hun kaders. Kortom, diversiteit leidt niet automatisch tot inclusie.”
Rotterdam onbeperkt
De gemeente Rotterdam zet zich in om inclusief te worden, zowel op werkgeversniveau als op stedelijk niveau. Mirjam de Leeuwe, van Rotterdam Onbeperkt, gaat in haar presentatie nader in op inclusief zijn voor mensen met een (al dan niet zichtbare) beperking. “Van de ene kant is dat heel praktisch”, legt ze uit. “Denk aan fysieke toegankelijkheid: kun je ergens naar binnen, zijn de drempels weggehaald, is er een lift? Maar het gaat ook om het sociale niveau: praat de baliemedewerker tegen jou, of tegen degene achter je rolstoel?”
De gemeente probeert zo min mogelijk in te zetten op doelgroepenbeleid, maar haar algemene beleid inclusief te maken. Als dat laatste lukt, zou doelgroepenbeleid namelijk niet meer nodig zijn. “Natuurlijk heeft iemand met een auditieve beperking iets anders nodig dan iemand in een rolstoel, maar bij inclusie gaan we uit van het algemene plaatje. Het gevaar is dat er anders te veel naar aantallen gekeken wordt: voor die ene persoon ga je je beleid niet aanpassen. Maar dat is niet de gewenste insteek, je zou die ene persoon maar zijn!”
Inclusie op de werkvloer en persoonlijke ervaringen
Jochen Dekker van RADAR ging tijdens het Kennisatelier nader in op de vraag hoe je een inclusieve werkvloer creëert. Hij benadrukte dat het een altijd doorgaand proces is, waarbij commitment en visie vanuit de top essentieel zijn. “Leer van je fouten”, zegt hij. “Iedere organisatie is anders. Misschien bedenk je iets, maar pakt het verkeerd uit. Dat is niet erg, omarm het. Probeer het te relativeren, een beetje zelfspot kan ook helpen.”
Adalgizia Delgado vertelde vervolgens bevlogen over haar ervaringen als zwarte vrouw in de Nederlandse samenleving. Ze gaat in een indrukwekkende, maar ook grappige presentatie in op de dubbele standaard die er bestaat tussen mannen en vrouwen, als gevolg van de schuld en schaamte die vrouwen al eeuwenlang over zich heen krijgen. Maar ze benadrukt dat vrouwen ook inclusief naar mannen moeten zijn en hen ruimte moeten bieden om hun emoties beter te laten zien. “Laten we hen niet zien als een of andere seksmachine, die op allerlei andere gebieden moeten presteren.” Er volgde volop digitaal applaus na Adalgizia’s speech.
Inclusie voor LHBTIQ+-personen
Tot slot kreeg Leroy Vaarnold, van stichting Humanitas, het woord. Hen gaat nader in op de vraag hoe je de samenleving inclusief maakt voor LHBTIQ+-personen. In hun werk begeleidt Leroy vooral veel mensen die in transitie zijn en zich niet meer veilig voelen op hun werkplek. “Er zijn nog altijd veel mensen die niet bekend zijn met transgender personen, of er geen begrip voor hebben”, legt Leroy uit. “Door simpele dingen kun je ervoor zorgen dat je werkwijze inclusief wordt, bijvoorbeeld door de correcte voornaamwoorden te gebruiken. Als iemand in transitie is naar vrouw, noem haar dan ook ‘zij’ en verwijs met ‘haar’.”
Ook professionals zelf kunnen op eenvoudige manier laten zien dat hun organisatie bezig is met inclusiviteit. “Benoem je eigen voornaamwoorden, bijvoorbeeld in de handtekening van je mail. Anderen die met hun genderidentiteit worstelen, zien dan dat erover wordt nagedacht door je organisatie en niet per se geframed worden.”
Nadat alle sprekers hun verhaal gehouden hadden, gingen de deelnemers uiteen in break-outrooms om over het onderwerp verder te praten.
Hoeveel heb je op je rekening staan? Durf jij met je volle gewicht op een opgeblazen ballon te zitten? Het zijn niet de vragen die je normaalgesproken op een Kennisatelier van IDEM Rotterdam verwacht. Maar tijdens het interactieve Kennisatelier ‘Taboes als trend’ kon je werkelijk alles horen.
Het kabinet lanceerde vorig jaar april een campagne om het taboe op angststoornissen te doorbreken. In mei volgde een campagne voor dat op schulden. Ook de gemeente en allerlei maatschappelijke organisaties komen met tal van initiatieven om lastige onderwerpen bespreekbaar te maken: van campagnes tot theatervoorstellingen tot praatsessies.
Taboes doorbreken lijkt wel een trend. Taboes kunnen namelijk het werk van onder meer welzijnswerkers moeilijker maken en zorgen voor handelingsverlegenheid, bleek al uit het IDEM-artikel van Larissa Chantre. De nadruk op bespreekbaarheid is dan ook niet vreemd. Maar hoe doe je dat op een zorgvuldige, cultuursensitieve manier?
Tijdens het eerste Kennisatelier sinds ons land werd stilgelegd door de coronacrisis op 18 juni 2020 kwam een selecte groep professionals samen om hier meer over te weten te komen. Maar vooral was het een Kennisatelier om te ervaren, want Tiffany Jantji en Saadienne Conep van Who Am I?! leidden de interactieve workshop. Voor IDEM-se begrippen was het op zijn zachtst gezegd een taboedoorbrekende bijeenkomst…
Ludiek en indringend
Deelnemers kregen bij binnenkomst in het Gemaal op Zuid een goodiebag met benodigdheden, zodat materiaal delen niet nodig was. Dat was niet de enige maatregel die werd genomen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Uiteraard was er desinfecterende gel, mochten niet alle zitplekken gebruikt worden en werd gevraagd om ook tijdens de koffiepauze de nodige afstand te houden. Een excuus om niet meer mee te doen, was er echter niet.
Tiffany en Saadienne lieten namelijk op ludieke, confronterende, serieuze, grappige, maar vooral indringende wijze zien hoe taboes je beeld kunnen bepalen. Hoe professioneel je ook bent, soms ontkom je nu eenmaal niet aan aannames of onbewuste vooroordelen. Dat kan komen door gebrek aan kennis of gewoon omdat je te druk bent. Met een foto-opdracht lieten Tiffany en Saadienne zien hoe dat in zijn werk gaat: een persoon was gefotografeerd in twee verschillende outfits, aan ons de vraag welke van de twee de ‘echte’ was. Een tekstuele hint maakte het alleen maar lastiger, want hoe beoordeel je iemand op basis van een tip en uiterlijkheden?
Niet dus. En dezelfde moeilijkheid speelt een rol bij taboes: als jij denkt dat bepaalde onderwerpen in bepaalde culturen of groepen een taboe zijn, hoe kun je er dan ooit over beginnen? Of wat als het een onderwerp betreft waar je zelf niet graag over praat? “Stel geen vragen die je zelf ook niet zou beantwoorden”, is een van de adviezen, “want je cliënt moet altijd ‘en jij?’ kunnen vragen. Het verhaal van de aanwezige ervaringsdeskundige liet zien hoe je als hulpverlener door open en oprechte vragen te stellen, toch net dat stapje verder kan komen. En daarmee kan zorgen voor een goede en prettige samenwerking tussen hulpverlener en cliënt.
Coronaproof nabespreking
De deelnemers bespraken na het ervaringsverhaal welke waarden belangrijk zijn om hoog te houden als professional in het maatschappelijk veld. In schematische bouwstenen konden aanwezigen eerst hun individuele waarden invullen, om vervolgens in groepjes de belangrijkste waarden te bepalen. Er was veel overeenstemming, maar de opdracht leverde tegelijk een goede discussie op: waarom is de ene waarde belangrijker dan de andere?
Geknapte ballonnen, heftige ervaringsverhalen en schokkende ontboezemingen: na afloop was iedereen wel toe aan een drankje en een luchtige evaluatie van de middag. Er werd dan ook volop genoten van een drankje en individueel verpakte, coronaproof hapjesbox.
Stug blijft de kleine ‘Lieke Martens’ door voetballen, ondanks de stromende regen. Pas als haar trainer haar alsnog naar binnen roept, blijkt dat hij met ‘jongens’ iedereen bedoelde. Nog niet zo lang geleden zou deze pindakaasreclame niet gemaakt zijn. Meiden wisten heus wel dat ook zij bedoeld werden, daarover was geen discussie nodig. Sterker nog, kijkers zouden die ‘Lieke’ maar een kleine aanstelster vinden. Nu sluit de reclame perfect aan bij een breder maatschappelijk debat, namelijk over genderstereotypen en de gevolgen die deze hebben.
Tijdens het IDEM Kennisatelier Gender & Beeldvorming op 4 juli 2019 kwamen Rotterdamse professionals bij elkaar om na te denken over genderstereotypen. In de knusse ruimte van The Writer’s Guide to the Galaxy in de Gouvernestraat in Rotterdam gingen we nader in op genderstereotypen, waar ook onze eigen communicatie bol van staat. Onbewust dragen allerlei uitingen – denk bijvoorbeeld aan uitdrukkingen als ‘verman je’, ‘een vrouw met ballen’ of ‘je mannetje staan’- bij aan beeldvorming over mannelijkheid en vrouwelijkheid. Meestal houdt dit stereotypen in de hand.
Hardnekkige
mechanismen
Onderzoeksjournalist en podcastmaker Zoë Papaikonomou was te gast bij het Kennisatelier en sprak over de mechanismen achter deze beeldvorming. Door reclames, foto’s of verhalen waarin mannen traditionele ‘mannendingen’ doen en vrouwen traditionele ‘vrouwendingen’, wordt emancipatie bemoeilijkt. Zoë geeft een voorbeeld: “In de beeldbank van WOMEN Inc. zit een voorbeeld van een tv-programma, waarin zes wetenschappers aan het woord komen. De mannen zijn op hun kantoor geïnterviewd, de enige vrouwelijke wetenschapper zit in haar keuken. Los van het feit dat vrouwen überhaupt weinig in beeld komen als deskundige, worden ze vaak nog in relatie tot een thuissituatie of moederschap geportretteerd. Dat geeft een beperkt beeld.”
Verschillende
mechanismen liggen ten grondslag aan de stereotiepe representatie van vrouwen.
Een daarvan is ‘extreme tegenstellingen’. “Neem het nieuws over de Technische Universiteit
in Eindhoven, die voor openstaande vacatures voorlopig alleen vrouwen wil
aannemen”, legt Zoë uit. “In de berichtgeving worden over het algemeen een
voor- en tegenstander van dit idee aan het woord gelaten, die het dan moeten
gaan uitvechten. Hierdoor blijft de discussie oppervlakkig. Het zou veel
diepgaander zijn om twee voorstanders te laten debatteren over een correcte
uitvoering van dit plan.”
Terminologie is een tweede mechanisme, dat hardnekkig stereotypen in stand houdt. “Onlangs kwam ik de kop ‘Vrouw wordt directeur Havenbedrijf’ tegen”, vertelt Zoë. “Deze vrouw heeft ook een naam, waarom zou die niet in de kop kunnen? Door continu de nadruk te leggen op gender (wat alleen bij vrouwen gebeurt), wordt het nooit ‘normaal’ dat een vrouw directeur is.”
Van
casusbespreking naar concrete tips
Talloze
plaatjes, filmpjes, tweets en krantenkoppen werden als voorbeelden aangehaald
om de stereotiepe mannelijke kant van veel media te laten zien. De aanwezige
professionals herkenden veel voorbeelden en knikten instemmend tijdens de
presentatie van Zoë.
De bijeenkomst werd actief gevolgd en casussen werden ingebracht om samen te bespreken. Sommige aanwezigen zagen in dat ze dingen voortaan beter anders konden doen en tips en tricks werden direct uitgewisseld. In aanvulling op de inzichten die bezoekers al met elkaar deelden, gaf IDEM-redacteur Wilke Martens nog enkele concrete handvatten en tips om nieuwsbrieven, socialmediaberichten, formulieren of andere communicatie-uitingen voortaan inclusiever en genderneutraler te maken.
Zoveel informatie en tips moest natuurlijk even bezinken. Gelukkig was er na afloop een drankje, vergezeld van heerlijke hapjes van Tafel van Zeven – catering met een verhaal, waardoor de bezoekers nog meer inspiratie kregen om tips en inzichten uit te wisselen.
Kunst en cultuur is misschien niet het eerste wat in je opkomt als je aan zorg en welzijn denkt. Toch was dat de combinatie waar het om draaide tijdens de Special Edition van het IDEM Kennisatelier ‘Inzoomen op bijzondere samenwerkingen’, die samen met Platform Cultuur & Welzijn en North Sea Round Town op 27 juni 2019 werd georganiseerd in Het Gemaal op Rotterdam-Zuid.
De afgelopen drie jaar hebben professionals uit de kunst- en cultuursector mooie projecten uitgevoerd die raken aan de zorg- en welzijnssector. Via het Rotterdams Platform Cultuur & Welzijn werden verbindingen gelegd en samenwerkingen gelanceerd. Zo zorgde bijvoorbeeld het Wereldmuseum ervoor dat hun tentoonstelling beter toegankelijk is voor mensen met een beperking. Drie andere initiatieven, waarbij er een mooi raakvlak is tussen welzijn en cultuur, kwamen tijdens het Kennisatelier vertellen over hun inspirerende crossoverproject.
Zorg & beeldende kunst
Het is niet alleen kommer en kwel in de zorg! Met het project ‘Kunst van en voor Elkaar’ van Mary-Ann van der Velden hebben ruim 750 cliënten van zorginstellingen onder begeleiding van Rotterdamse kunstenaars meer dan honderd schilderijen gemaakt. Aan de hand van foto’s die gemaakt zijn tijdens de workshops in zorginstellingen Laurens, Aafje en Rudolf Steiner, liet Van der Velden zien hoe het kunstproject in z’n werk gaat. De schilderijen die door dementerenden gemaakt zijn, kun je kopen of adopteren. Met de opbrengsten worden weer nieuwe workshops georganiseerd. Tijdens het Kennisatelier konden bezoekers ervaren hoe het is om gezamenlijk aan een schilderij te werken: er stond een ‘inkleurschilderij’ van de Rotterdamse skyline klaar om afgemaakt te worden.
Fotografie & welzijn
Middland foto wil via fotografie een eerbetoon brengen aan bewoners en ondernemers van de Rotterdamse wijk Middelland. De initiatiefnemers Houssein Bouziane en Samir Yaaqobi maken samen met creatief ondernemer Joke van Bilsen en jongeren een tentoonstelling over het verleden van Middelland, dat ondanks criminaliteit en drugsoverlast nooit onveilig aanvoelt. “Aan de hand van historische gebeurtenissen willen we de ontwikkeling van de wijk laten zien”, licht Bouziane toe. De fototentoonstelling, die nog tot eind oktober te zien is in De Hoed (1e Middellandstraat 103), beslaat dan ook een periode vanaf 1960 tot nu. Daarnaast zijn sporen van het project ook in de buitenruimte in de wijk terug te vinden: er is een route waarlangs je op onverwachte plekken, bij ondernemers, supermarkten en restaurants foto’s uit het project kunt tegenkomen.
Welzijn & muziek
Zit er niets anders op dan alleen maar luisteren naar muziek als je een zware lichamelijke beperking hebt? Niet bij stichting My Breath My Music, die door zelf ontwikkelde elektronische instrumenten de mogelijkheid biedt aan mensen met een lichamelijke beperking om zelf te spelen. Oprichter Ruud van der Wel vertelde hoe hij op onderzoek uitging om instrumenten aan te passen, zodat mensen met verschillende beperkingen er op konden spelen. “Als Keith Richards een snaar uit zijn gitaar mag slopen, dan mogen wij dat ook.” Aanvullend vertelde ambassadrice en bestuurslid Karin van Dijk enthousiast over de optredens die ze met het gezelschap geeft. Hoewel ze ontzettend veel plezier beleeft aan musiceren, loopt het muzikale gezelschap soms ook tegen problemen aan: “Het gebeurt vaak dat we met onze rolstoelen het podium niet eens op kunnen.”
Afsluiting Platform Cultuur & Welzijn
Het is maar een greep uit de bijzondere samenwerkingen die de afgelopen drie jaar onder de vlag van het Platform Cultuur & Welzijn zijn gerealiseerd. Hoewel er nog behoefte lijkt te zijn aan een partij die deze verbindingen faciliteert, wordt het platform opgeheven. Ter afronding ervan ging cultuursocioloog Sandra Trienekens nader met de deelnemers in gesprek over de successen en verbeterpunten van intersectorale samenwerkingen. “De kunsten verkennen thema’s uit de zorg, zonder ze direct te hoeven oplossen of targets te moeten halen. Op die manier kunnen de kunsten ons iets leren over de manier van samenleven.”
Opening North Sea Round Town
Aan het einde van de middag werd het tijd voor de kick-off van North Sea Round Town, het jaarlijkse fringefestival rondom North Sea Jazz waarbij heel Rotterdam wordt verrast met optredens en muzikale events. Als symbool van verbinding – niet alleen tussen organisaties, maar ook tussen plekken in de stad – staken we samen het Afrikaanderplein over. Het was inmiddels een drukte van belang bij verzamelgebouw ’t Klooster, waar binnen en buiten al jazzy klanken klonken. Onder het genot van de muziek van vier topbands – Jules Deelder en Boris Van der Lek, Marmelade, Pierre et Les Optimistes, Trio Brock met Laurens Maakt Muziek – konden bezoekers aanschuiven aan lange tafels, waar een heerlijk driegangendiner werd geserveerd van African Queens.
Muisstil proberen de jonge koks van Hotspot Hutspot broodjes te smeren. Nog nooit hebben ze zo zachtjes uien gesnipperd. Nog nooit werd zo voorzichtig de afwas gedaan. En nog nooit werden schoteltjes zo geruisloos op elkaar gestapeld. Goed, helemaal geruisloos koken ging natuurlijk niet, maar iedereen deed haar of zijn uiterste best om de sprekers niet te overstemmen. Een chapeau is op zijn plaats.
Een paar uur
eerder. Het is donderdag 11 april 2019, 9.30 uur. Zoetjesaan loopt sociaal
restaurant Hotspot Hutspot Krootwijk – in Crooswijk – vol met Rotterdamse
welzijnswerkers, actieve burgers en vrijwilligers. Door IDEMs Marian worden ze warm
onthaald voor het kennisatelier ‘Onzichtbare beperkingen – Integratie in de
breedte’. Mensen met een onzichtbare beperking zien er niet opvallend anders
uit dan anderen, maar worden erdoor wel in hun mogelijkheden beïnvloed. Hoe kun
je hier als welzijnswerker het beste rekening mee houden?
Wat is een onzichtbare beperking?
Nadat
iedereen een kopje koffie of thee heeft bemachtigd en een plaatsje heeft
gevonden, gaat IDEM-onderzoeker Inte van der Tuin verder in op het begrip
‘onzichtbare beperkingen’. Want wat wordt daar precies onder verstaan? Wat valt
er wel onder en wat niet?
Een hele
brede, algemene definitie is “een beperking die pas aan het licht komt door
interactie.” Met de aanwezigen wordt het begrip verder verkend: dat
bijvoorbeeld doofheid een onzichtbare beperking is, is voor iedereen
vanzelfsprekend. Maar wat als iemand niet goed meer mee kan komen in het
dagelijks leven, bijvoorbeeld door een traumatische ervaring uit het verleden
of een burn-out: valt dat er ook onder? Een eenduidig antwoord blijkt er niet
te zijn.
Meer inzicht in onzichtbaarheid
Dat er meer
bewustwording van en meer begrip moet komen voor onzichtbare beperkingen, is
voor iedereen evident. Om een klein beetje meer inzicht te geven over het leven
met een onzichtbare beperking, was MEE Rotterdam aanwezig om een voorlichting
te geven. Lieneke, een van de ervaringsdeskundigen van MEE die regelmatig
voorlichtingen geeft, vertelde over haar leven met doofheid. Lieneke is niet
doof geboren, maar is op haar vierde doof geworden als gevolg van een ziekte.
Van jongs af aan heeft ze leren omgaan met haar beperking, waardoor ze op veel
punten uitstekend zelfstandig kan leven. Ze rijdt gewoon auto, heeft een wekker
met flitslichten in plaats van geluid en kan wanneer nodig een doventolk
inhuren om haar bij te staan.
Toch is het
niet altijd gemakkelijk voor haar. Lieneke vertelde over de dag dat ze op
straat overvallen werd. Iemand trok zo de ketting van haar hals af. Maar 112
bellen als dove gaat niet zomaar… Zodra ze van de schrik bekomen was, vroeg ze
hulp aan iemand op straat. Ze ging naar het bureau om aangifte te doen, maar de
communicatie verliep stroef. In dergelijke gevallen kun je met spoed een doventolk
aanvragen, maar daar moet je hoe dan ook op wachten.
Het publiek
verbaast zich erover dat er nog geen oplossing is gevonden, waardoor dove
mensen direct alarm kunnen slaan. “Je moet een bericht tikken via je
smartphone”, legt Liekene via haar doventolk uit. “Maar dat kost heel veel
tijd. In een echte noodsituatie heb je die niet. Er schijnt gewerkt te worden
aan een speciale app, dus het is hopen dat deze snel gelanceerd wordt.”
Gelukkig
heeft Lieneke ook meer dan genoeg positieve en leuke anekdotes over haar leven.
Zo heeft ze een kat die ook doof is. Als het eten geserveerd wordt, roept ze
haar kat door hard op de vloer te stampen. “Op de trillingen komt ze gelijk af,
want dan weet ze dat er eten is!”
Actieve organisaties
MEE Rotterdam
is niet de enige organisatie die zich inzet voor mensen met een (onzichtbare)
beperkingen. Tijdens het kennisatelier werd ook kort de aandacht gevraagd voor
verschillende andere partijen die actief zijn in Rotterdam:
De Van Veldhuizen Stichting is een expertisecentrum, dat via een totaalaanpak met producten als gezinsbegeleiding, opvoedondersteuning en hoogwaardige kinderopvang Plus kinderen binnen gezinnen een optimale ontwikkeling kunnen bieden;
Zonder Stempel zet zich in voor lhbti + personen met een licht verstandelijke beperking;
Homerun biedt trajectbegeleiding op maat aan jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking vanaf 16 jaar die problemen hebben met verschillende onderdelen van het leven.
Lourens Brinkman van Hotspot Hutspot introduceert de hostinglocatie, waar mensen met beperkt budget een heerlijk driegangenmenu voor 9 euro kunnen eten. Heb je meer budget? Dan mag je ook gewoon komen eten, maar je kan ook een tweede diner doneren.
Broodjes
en bietensoep
Na zoveel informatie te hebben opgedaan, werd het
hoog tijd om over het onderwerp na te praten. Tijdens een heerlijke lunch,
bereid door de vrijwilligers van Hotspot Hutspot, smulden de aanwezigen van
broodjes, bietensoep en biologische sapjes.
“Heb je een vriendschap met iemand die minimaal 25 jaar
ouder is?” De groep schuifelt grotendeels naar rechts: nee. “Heb je wel eens
gezoend met iemand van hetzelfde geslacht?” Enkelen wandelen naar links,
anderen blijven staan. “Heb je op iedere vraag eerlijk geantwoord?”
RADAR-trainer Rob Stoop legde de aanwezigen het vuur aan de schenen. Door confronterende vragen te stellen, maakte hij de deelnemers aan het IDEM-kennisatelier ‘Help, een lhbti’er’ inzichtelijk dat lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgender personen of intersekse personen in veel gevallen informatie over zichzelf achterhouden. Omdat ze zich er niet comfortabel bij voelen, maar vaak ook omdat het serieuze consequenties kan hebben zoals bedreiging of geweld.
Jongeren online
Tijdens de bijeenkomst op 14 februari 2019, bij Stichting Humanitas aan de Pieter de Hoochweg in Rotterdam, kwamen tientallen professionals samen om deel te nemen aan het kennisatelier. Na de introductie en opwarming gaf IDEM-onderzoeker Larissa Chantre een presentatie over de online leefwereld van jongeren. Welke apps zijn eigenlijk het leukste voor lhbti-jongeren, op welke sites surfen ze en hoe bescherm je hen tegen de bijbehorende risico’s? “Het is me opgevallen dat voorlichting voor meisjes sterk gericht is op ‘preventie’: hoe geef je je grenzen aan, et cetera”, zegt Chantre. “Terwijl dat in de communicatie naar jongens vaak helemaal niet ter sprake komt.”
‘Tinder’ voor kinderen, leeftijdseisen die eenvoudig te omzeilen zijn en online tests om te achterhalen of je op jongens of meisjes valt: er zitten allerlei haken en ogen aan de online leefwereld van lhbti-jongeren. Toch benadrukt Chantre dat het vooral heel leuk is om (online) jezelf te ontdekken. “Anoniem zijn op internet is een van de grootste risico’s, maar tegelijkertijd kan het ook heel prettig zijn om dingen te ontdekken. Stel je voor dat je met bepaalde gevoelens kampt, maar ze niet kan thuisbrengen, dan is het toch heel handig dat je online informatie kan vinden.”
Offline lhbti-organisaties
Ook offline kunnen lhbti-jongeren natuurlijk op diverse
plekken in de stad terecht voor hulp of contact met andere lhbti’ers. Gert-Jan
Verboom, beleidsadviseur
LHBTI+ bij Humanitas Expertisecentrum Seksualiteit Sekswerk en Mensenhandel
(ESSM), vertelde de aanwezigen meer over de mogelijkheden van The
Hang-Out 010. De ‘tweede woonkamer’ voor lhbti-jongeren is populair, vooral
omdat het zo laagdrempelig is. “We vragen zo min mogelijk informatie als een
jongere voor de eerste keer langskomt”, legt Verboom uit. “Hoe meer je van de
jongeren wil weten, hoe kleiner de kans dat ze terugkomen.”
Moslim en queer
Niet iedereen is zich ervan bewust dat je ook kunt worstelen
met meerdere identiteiten: wat nou als je islamitisch bent en homoseksueel?
Voor die groep jongeren, die risico lopen op dubbele discriminatie, is
Stichting Maruf opgericht. Voorzitter Dounia Jari legde de aanwezigen uit dat
uit de kast komen niet voor iedere lhbti’er de ultieme vorm van vrijheid is.
“Vaak kiezen islamitische lhbti’ers voor een ‘coming in’”, legt ze uit. “Dat
houdt in dat ze voor zichzelf geaccepteerd hebben dat ze homoseksueel, lesbisch
of biseksueel zijn, maar dat ze dit niet uiten naar hun familie of vrienden.”
Do’s en don’ts
Schoolmaatschappelijk werker Wendy Maan vertelde over haar eigen ervaring toen een 12-jarige jongen bij haar kwam en zijn twijfel over zijn seksuele gerichtheid uitte. “Als een kind naar je toe komt met deze worsteling, kun je daar zelf wel een beeld bij hebben”, zegt ze. “Misschien zijn er signalen waardoor je denkt, ‘ja, het is zo’. Maar eigenlijk doet dat er niet toe. Sterker nog, het is beter om niet op de zaken vooruit te lopen. Het is niet jouw taak om vast te stellen wat de seksuele gerichtheid van een kind is, of erop aan te sturen. Daarom heb ik hem heel neutraal en open benaderd, om duidelijkheid te krijgen in de wirwar aan gevoelens die hij heeft. Daarbij wist ik in dit geval dat het zijn geheim was, waardoor het lastiger was om zijn ouders er bij te betrekken.”
Nadat in kleinere groepen casussen werden besproken, gingen de deelnemers naar huis met de Paarse Kaart. Hierop staan de belangrijkste do’s en don’ts en kunnen hulpverleners zien naar welke organisaties zij lhbti-jongeren het beste kunnen doorverwijzen.
Do’s:
Wees je bewust van je eigen houding
Stel open vragen
Straal uit dat je open staat voor diversiteit
Don’ts:
Ervan uitgaan dat je cliënt hetero is
Ervan uitgaan dat het slim is als je cliënt open
is naar ouders of familie
Met deze cliënt werken als je zelf niet helemaal
open staat voor lhbti’ers
