Iedere maand wordt onze Kennisbank aangevuld met de nieuwste onderzoeken en publicaties op het gebied van inclusie, discriminatie en (LHBTIQ+) emancipatie. In de rubriek ‘Nieuw in de Kennisbank’ lichten we een van de publicaties uit. Deze keer een rapport van Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS): Haatspraak en discriminatie in online gaming.
Het Kennisplatform Inclusief Samenleven heeft een verkennend onderzoek gedaan naar de aard, omvang en mogelijke aanpak van haatspraak en discriminatie binnen online multiplayer games. Jongerenwerkers hebben namelijk gesignaleerd dat haatspraak en discriminatie een serieus probleem is bij het gamen. Het is niet precies bekend hoeveel het voorkomt, maar het is zeker dat het voorkomt en – erger nog – dat het als ‘normaal’ gezien wordt.
Onderzoek
De focus van het verkennende onderzoek van KIS lag op de discriminatiegronden afkomst, huidskleur en/of religie in combinatie met gender. De onderzoekers deden een literatuurstudie en spraken met vijf experts op het gebied van online gaming. Uit de verkenning blijkt dat haatspraak en discriminatie op verschillende manieren tot uiting komen. Ten eerste gaat het om racistische of seksistische opmerkingen die worden getypt of ingesproken in chatfuncties. Het gaat dan om commentaar op iemands stem, gebruikersnaam of het uiterlijk van het personage waarmee de persoon speelt.
Een andere manier waarop haatspraak en discriminatie kan voorkomen is door ongewenst gedrag dat racistische en/of seksistische gronden kan hebben. Het kan dan gaan om herhaaldelijke acties tegen een specifiek individu, met als doel een reactie uitlokken. Bovendien komt uit het onderzoek dat games zelf racistische en/of seksistische elementen kunnen bevatten, zoals stereotiepe personages. Tevens is er een gebrek aan diversiteit in de personages, waardoor spelers niet het personage kunnen kiezen dat op hen lijkt.
Game Guide
In samenwerking met You!nG is er een Game Guide ontwikkeld: een hulpmiddel voor jongerenwerkers. Zij kunnen namelijk een belangrijke rol spelen in de aanpak van haat en discriminatie in online gaming. Met de Game Guide kun je als jongerenwerker op gamende wijze je verdiepen in de wereld van online gaming. Ook worden er tips gegeven om direct mee aan de slag te gaan.
We lichten alvast drie algemene tips uit: (1) Stel duidelijke sociale normen. (2) Stimuleer bewustwording. (3) Speel en bevorder games waar samenwerking centraal staat.
IDEM Kennisatelier over de verschillende kanten van uit de kast komen
Op vrijdag 8 december 2023 is het Paarse Vrijdag. Iedere tweede vrijdag in december wordt op tal van scholen aandacht gevraagd voor seksuele en genderdiversiteit. Vaak ligt de focus op uit de kast komen als LHBTIQA+ persoon. Dat lijkt voor veel mensen de ultieme vrijheid, maar is dat echt voor iedereen het geval?
Een non-binair persoon voelt zich op werk misschien toch prettiger om zich als man of vrouw te kleden, een trans persoon zal liever niet op een eerste date vertellen over diens geboortegeslacht, of een biculturele LHBTIQA+ persoon kan mogelijk een harde breuk met de familie verwachten na een coming-out. Voor al deze personen kan uit de kast komen zelfs gevaarlijk zijn.
Om te kunnen bepalen welke optie het beste is – uit de kast komen, je hetero of cis voordoen, of op bepaalde plekken wel en op andere niet – is zelfacceptatie een eerste stap. Hoe kunnen anderen je accepteren als je jezelf niet kan accepteren? Tijdens dit Kennisatelier gaan we met behulp van theater en workshops het proces van zelfacceptatie verkennen. Hoe werkt dat proces bij jezelf en hoe kun je dat inzetten om uitnodigende en veilige ruimte te creëren voor anderen?
Wanneer? Woensdag 6 december 2023, van 14.30 uur tot 17.30 (inloop 14.00 uur; netwerken tot 18.00 uur)
Waar? Dona Daria – Gerard Scholtenstraat 129, 3035 SJ Rotterdam
Voor wie? Rotterdamse (welzijns)professionals en zelforganisaties die meer willen weten over het thema LHBTIQA+, zelfacceptatie en het ondersteunen van cliënten die hier een hulpvraag bij hebben.
Programma (met onder meer)
Een workshop van Stavros Kyrillos over hoe theater verschillen kan overbruggen
Dialoogtafels
Een workshop van Personal Change Lab, over het herkennen van triggers en hoe je daarmee omgaat.
Erin geboren worden, een scheiding, ziek worden of een verkeerde keuze: armoede kan iedereen overkomen. Toch leven vrouwen, mensen van kleur, LHBTIQA+ personen en mensen met een beperking relatief vaker in armoede.
Wie eenmaal in armoede leeft, of erin is opgegroeid, kan meestal niet goed meedoen in de samenleving. Denk aan iemand die haar scootmobiel niet kan opladen vanwege de hoge energiekosten of ouderen die uit schaamte met kerst thuisblijven omdat ze geen cadeautje kunnen kopen voor hun kleinkinderen. Mensen in armoede worden vaker buitengesloten.
De relatie tussen armoede en discriminatie lijkt duidelijk. Niet alleen is er een verband tussen bepaalde kenmerken – zoals gender of huidskleur – en de kans op armoede, maar ook kan armoede zelf een reden zijn om je gediscrimineerd te voelen. Toch focust de politiek zich alleen op ‘bestaanszekerheid’.
Op donderdag 16 november 2023 organiseert IDEM Rotterdam een Kennisatelier over armoede en discriminatie. Hoe kijk je naar armoede met een intersectionele bril? Kun je cliënten beter bijstaan als je je meer bewust bent van de relatie tussen armoede en discriminatie? En zou sociaaleconomische status ook opgenomen moeten worden in artikel 1 van de grondwet?
Voor wie? Rotterdamse (welzijns)professionals en andere geïnteresseerden die meer willen weten over het thema armoede en de intersectionele relatie met discriminatie.
Programma (met onder meer)
Ervaringsdeskundigen van Warm Rotterdam
Ninny Duarte Lopes over armoede door het Toeslagenschandaal
Heilige Boontjes over duurzame re-integratie van jongeren
Het Inclusivity Project van RADAR en de Erasmus universiteit werkt op wetenschappelijke basis aan een actueel overzicht van discriminatie op wijkniveau in Rotterdam. Door data over discriminatie en andere sociaaleconomische factoren te verzamelen en te combineren, wordt een dieper inzicht in de problematiek geboden. Deze informatie is van belang om discriminatie effectief te bestrijden en beleid te ontwikkelen dat gericht is op inclusie.
Momenteel zijn we bezig met het verbeteren en gebruikersvriendelijker maken van de website van het Inclusivity Project. Daarvoor zijn we op zoek naar professionals die data over discriminatie (willen) gebruiken of meer willen weten. Werk jij bij een welzijnsorganisatie, ben je een zorgmedewerker, onderwijsprofessionals of heb je op een andere manier te maken met discriminatiebeleid? Dan ben je van harte welkom op 21 november 2023. Tijdens deze bijeenkomst presenteren we de nieuwe website en is er ruimte voor feedback. Ook gaan we in gesprek over de manier waarop de website en data kunnen bijdragen aan jouw werk en hoe de data het beste kan worden gepresenteerd.
Het vreselijke geweld in Israël en de Gazastrook roept ook in Nederland hevige emoties op. Ook professionals krijgen ermee te maken: het kan je persoonlijk raken en er kunnen discussies ontstaan met collega’s, cliënten of leerlingen. Hoe ga je om met extreme en polariserende standpunten? Hoe reageer je op iemand die geweld goedkeurt? Is het verstandig om die mening meteen tegen te spreken? IDEM Rotterdam verzamelde twaalf tips om de discussie constructief te houden.
1. Luister
Reageer niet meteen als iemand spreekt, maar probeer eerst actief te luisteren. Laat de andere persoon zijn, haar of hun standpunt uitleggen zonder diegene te onderbreken.
2. Stel open vragen
Moedig de ander aan om dieper op zijn, haar of hun standpunt in te gaan door open vragen te stellen. Dit geeft iemand de gelegenheid om te reflecteren op het eigen standpunt. Het kan er tegelijkertijd voor zorgen dat je misschien meer begrip krijgt voor dat standpunt.
3. Blijf kalm
Probeer rustig te blijven praten en je emoties onder controle te houden. Gebruik geen agressieve of beledigende taal. Kalm blijven helpt om een constructief gesprek te voeren.
4. Ga op zoek naar een gemeenschappelijke grond
Ook al hebben jullie tegengestelde opvattingen, de kans is groot dat er toch overeenkomsten zijn. Ga op zoek naar die overeenkomsten, hoe klein ze ook zijn. Overeenkomsten zijn een goede basis om verder in gesprek te gaan.
5. Respecteer elkaar
Behandel de andere persoon met respect, ook als je het niet eens bent met het standpunt van diegene. Houd altijd elkaars waardigheid in het achterhoofd. Bovendien voegen persoonlijke aanvallen vrijwel nooit iets constructiefs toe aan het gesprek.
6. Erken verschillen
Agree to disagree. Geef toe dat je allebei een andere mening hebt en dat dat oké is. Onthoud dat het doel van dit gesprek niet is om elkaar te overtuigen, maar om elkaar beter te begrijpen. Het met elkaar eens worden kan fijn zijn, maar is niet per se nodig.
7. Blijf bij de feiten
Weet je iets niet zeker? Gebruik het dan niet als argument. Baseer je argumenten op feitelijke informatie. Probeer te voorkomen dat je onjuiste informatie geeft of de ander – al dan niet bewust – misleidt.
8. Blijf bij jezelf
Praat alleen vanuit jezelf. Houd het bij je eigen ervaring en je eigen perspectief. Zeg bijvoorbeeld niet: ‘Jij zit er helemaal naast.’ Wat je wel kan zeggen is: ‘Ik hoor je standpunt, maar ik denk dat…’ Door alleen ‘ik-boodschappen’ te gebruiken komen je argumenten minder aanvallend over.
9. Wees geduldig
Haastige spoed is zelden goed, ook niet in een discussie. Verwacht niet dat je snel tot overeenstemming komt, of meteen een oplossing vindt. Sommige onderwerpen zijn lastig of emotioneel, waardoor het even duurt voordat ze landen of begrepen worden. En misschien komt die overeenstemming er wel nooit. Ook dat is oké.
10. Ga zorgvuldig met bronnen om
Het Israëlisch – Palestijns conflict komt voort uit een lange, ingewikkelde geschiedenis. Er spelen historische, religieuze en politieke aspecten een rol. Als je over een moeilijk onderwerp als dit in discussie gaat, zorg er dan voor dat je vertrouwde en betrouwbare bronnen raadpleegt. Wees je ervan bewust dat er veel nepnieuws rondgaat op sociale media. Blijf kritisch en zorgvuldig ten aanzien van bronnen. Dit kan helpen om misverstanden in de discussie te voorkomen.
11. Geef en neem pauzes
In een discussie met iemand die ergens totaal anders over denkt, kunnen de emoties hoog oplopen. Probeer emoties niet te onderdrukken, maar laat ze toe en neem – of geef – een pauze. Onderbreek het gesprek wanneer nodig, en kom er later op terug.
12. Onthoud de reden voor het gesprek
Vergeet niet waarom je dit gesprek aan het voeren bent. Wil je begrip voor jouw standpunt, wil je een oplossing vinden of wil je gewoon jouw mening geven? Onthoud de reden voor het gesprek, dat kan je helpen om gefocust te blijven.
Omgaan met moeilijke en polariserende onderwerpen kan een grote uitdaging zijn. Probeer de uitdaging niet uit de weg te gaan, maar ga open het gesprek aan. We kunnen als individuen de problematiek in Israël en Palestina niet oplossen, maar een dialoog erover kan wel leiden tot dieper begrip voor elkaars opvattingen.
Oud-leraar Musa van Maaren weet seksuele diversiteit bespreekbaar te maken, ook in een klas met leerlingen die nadrukkelijk niet op dit onderwerp zitten te wachten. Hij schreef er het boek ‘Mijn meester is een homo’ over. In het najaar geeft hij in samenwerking met IDEM Rotterdam workshops over seksuele diversiteit op verschillende middelbare scholen. We vroegen hem alvast naar zijn aanpak.
U was docent en openlijk homoseksueel. Hoe was dat op het werk?
Veel leraren durven niet uit de kast te komen. Dat komt vooral doordat ze geen steun krijgen van de schoolleiding. Die wil geen chaos op school. Ze zijn bang dat leerlingen of hun ouders er niet goed op reageren, ze vroegen mij zelfs om het voor mezelf te houden. Ze zeggen dat je seksualiteit privé is. Alleen snappen hetero’s niet dat ze continu hun seksualiteit uiten, door te praten over hun man of vrouw of foto’s te laten zien van hun vriend of vriendin. Onbewust profileren ze zich als hetero, waarom zouden homo’s zichzelf niet mogen laten zien?
Maar toch was u er open over?
Ja, iedereen wist het toch al. In de kantine hoorde je leerlingen zeggen dat ze les hadden van een homo. De schoolleiding vond dat ik me ‘niet zo moest profileren’. Maar wat betekent dat? Het was niet zo dat ik in een roze tutu door het gebouw liep.
Wat was hun idee achter dat profileren?
Ik ontmoet veel leerkrachten en onderwijsprofessionals die vinden dat je kwetsbare leerlingen, tot de leeftijd van 18 jaar, niet moet belasten met een thema als seksuele diversiteit. Ze geloven dat door erover te praten, je leerlingen in het LHBTIQA+ spectrum duwt. Ik word heel moe van leerkrachten die denken dat het een keuze is. De hele samenleving is gericht op heteroseksualiteit, dat zie je overal om je heen, daar word je ook niet vanzelf hetero van? Mensen vragen vaak waarom zo’n regenboogvlag zo recht in hun gezicht moet, maar als ik een film of serie kijk moet ik ook steeds naar heteroliefde kijken. Waarom mag dat van jullie wel altijd recht in mijn gezicht?
Als de ideeën hierover zo star zijn, hoe ga je dan het gesprek aan?
Ik zie mezelf als bruggenbouwer. Ik ben moslim geworden en in de moskee weet iedereen dat ik homo ben. Ik zie religie als verbindende factor. In een klas met veel islamitische jongeren krijg ik altijd terug dat in de koran staat dat homoseksualiteit niet mag. Altijd vraag ik waar dat dan staat. Ze weten het antwoord niet, want ze hebben de koran niet gelezen. Ook ben ik wel eens een ‘menselijk boek’ in de Human Library, waar bezoekers in gesprek kunnen met – in mijn geval – een islamitische homo. Na de eerste verwarring over het feit dat ik wit ben, gaan mensen het gesprek wel aan. Het gaat altijd over de koran of religieuze geleerden die zich zouden hebben uitgesproken over homoseksualiteit, maar niemand heeft dan zelf de koran gelezen of met die geleerden gesproken. We moeten daarom het gesprek blijven aangaan.
Lukt het door die gesprekken uiteindelijk wel om meer begrip te creëren?
Ja, maar niet in een eenmalige ontmoeting of in een workshop van twee uur. Het moet dan echt vaker aan de orde komen. En dat is vaak lastig op scholen. Enerzijds ontmoet ik vaak witte heteroseksuele mannelijke leraren die vinden dat je seksuele diversiteit niet moet bespreken. Bij vrouwelijke heteroseksuele leraren zie ik vaak een soort moederlijke bescherming van LHBTIQ+ leerlingen: die willen het onderwerp niet bespreken om confrontatie uit de weg te gaan.
Dus eigenlijk zouden vooral leerkrachten workshops moeten volgen, meer dan leerlingen?
Ik geef workshops over diversiteit ook aan leerkrachten. Ik begin zo’n workshop met vragen of ze wel eens verliefd zijn geweest, wanneer hun eerste verliefdheid was, of ze controle hadden over hun lichaam, of ze voorbeelden nodig hadden om bepaalde rollen aan te nemen. Daaruit blijkt dat ze zich ervan bewust zijn dat je geen controle hebt over verliefdheid, dat je bent wie je bent, maar toch blijven sommigen geloven dat homoseksualiteit is aangeleerd. Als mensen dat blijven denken, wordt het een hele lange strijd.
En het moet dus niet bij één workshop blijven?
Zowel bij leerlingen als docenten moet het thema op de agenda blijven staan. Ik gaf eens een workshop aan studenten van de lerarenopleiding. Na tweeëneenhalf uur vroeg ik hen hoe ze de informatie uit de workshop zouden kunnen gebruiken in hun eigen lessen. ‘Nee, dat hoort bij maatschappijleer’, zegt een docent geschiedenis dan. Terwijl je het bij alle vakken makkelijk zijdelings aan bod kan laten komen. Het klopt dat het lesmateriaal weinig divers is, maar ook daar kun je zelf allerlei voorbeelden aan toevoegen. Kies bij taalonderwijs bijvoorbeeld een leesboek waar twee jongens of twee meiden op elkaar verliefd worden.
Wat kunnen we in Rotterdam van je workshops gaan verwachten?
De workshop zelf is gericht op bewustwording van leerkrachten. Ik begin met een kennismakingsspel, over je eigen verliefdheid en hoe die zich ontwikkelde. Ik hoop dat leerkrachten zich dan realiseren dat je als LHBTIQA+ leerling nooit echt hebt kunnen oefenen, omdat je bijna alleen heterovoorbeelden ziet. Ik vertel ook wat ik meemaak op scholen. Aan de hand van die voorbeelden bespreken we hoe je dat zelf aan zou pakken, ik wil graag dat leerkrachten meedenken in het proces. Dat ze beseffen dat als je geen informatie geeft over LHBTIQA+, je leerlingen ‘heteroseksueel opleidt’. Hoe geef je leerlingen de mogelijkheid om aan te geven dat ‘anders’ zijn geen punt is?
En, hoe doe je dat?
Ik denk dat veel leerkrachten eerst uit hun eigen bubbel moeten komen. Een groot deel van de workshop gaat over je eigen identiteit: waar sta je zelf? Wees je bewust van wie je bent, hoe je zelf omgaat met je seksualiteit, hoe sta je tegenover diversiteit? Ik geef handvatten om daar in hun werk – en in hun dagelijkse leven –op te letten. Dat is een goed vertrekpunt om in te zien dat er meer is dan je eigen (hetero)identiteit.
Zelf de workshop van Musa van Maaren volgen?
Musa van Maaren geeft in november en december namens IDEM Rotterdam workshops op verschillende scholen in Rotterdam. Wil je hier meer over weten? Mail naar info@idemrotterdam.nl
