Iedere maand wordt onze Kennisbank aangevuld met de nieuwste onderzoeken en publicaties op het gebied van inclusie, discriminatie en (LHBTIQ+)emancipatie. In de rubriek ‘Nieuw in de Kennisbank’ lichten we een van de publicaties uit. Deze keer een handreiking van Movisie: ‘De positie van lhbti+ personen met een beperking versterken’.
Het is niet bekend hoeveel mensen met een beperking homoseksueel, lesbisch, biseksueel, transgender of intersekse persoon zijn. Maar 4 tot 7 procent van de bevolking is LHBTIQ+, dus de kans dat je als professional te maken krijgt met een LBHTIQ+ persoon is er zeker. Wat zijn de knelpunten van deze specifieke groep en hoe kun je daar als professional het beste mee omgaan?
Toegankelijkheid
Bijeenkomsten of evenementen voor LHBTIQ+ – personen zijn niet altijd toegankelijk voor mensen met een beperking. Zo zal de Pride misschien lastig zijn voor iemand met autisme. En bij activiteiten voor of hulp aan mensen met een beperking, wordt er mogelijk te weinig rekening gehouden met de seksualiteit van die persoon.
Handreiking
Movisie maakte daarom een handreiking voor sociaal professionals om manieren te delen waarop je de positie van LHBTIQ+ personen met een beperking kan versterken. Denk aan mensen betrekken bij beleid, letten op de toegankelijkheid van roze evenementen en sekse- en genderdiversiteit binnen de zorg bespreekbaar te maken.
Het jaar begon in lockdown, maar gelukkig konden we elkaar al snel weer ontmoeten. Dankzij jullie betrokkenheid en inzet maken we Rotterdam een stukje inclusiever. Laten we in 2023 elkaar online én offline ontmoeten, nog meer inzichten uitwisselen en de samenwerking opzoeken. Zo werken we allemaal aan een inclusieve stad, waar iedere Rotterdammer zichzelf kan zijn.
Tussen kerst en nieuwjaar is het kantoor van IDEM Rotterdam gesloten. Op maandag 2 januari 2023 staan we stipt om 9.00 uur weer voor je klaar!
Een bericht achterlaten kan altijd!
Mocht je toch niet kunnen wachten, laat dan telefonisch een bericht achter op 010-4113911. Onze voicemail wordt regelmatig afgeluisterd. Een mail sturen kan ook naar info@idemrotterdam.nl
IDEM Rotterdam wenst iedereen hele fijne feestdagen en alvast alle goeds en gezondheid voor het nieuwe jaar!
IDEM-netwerker Karin Oppelland neemt deze maand afscheid van de organisatie. Na zich zes jaar te hebben ingezet voor IDEM Rotterdam, gaat ze genieten van haar welverdiend pensioen. We vroegen haar of ze achter de geraniums gaat zitten, wat ze geleerd heeft van al het genetwerk in de stad en wat ze hoopt voor de toekomst van Rotterdam.
Wat is het belangrijkste dat je hebt geleerd van alle gesprekken die je voor IDEM Rotterdam hebt gevoerd?
Practice what you preach. Dat is het allerbelangrijkste, vooral in een stad als Rotterdam. Als je dat niet doet, word je onmiddellijk afgestraft. De stad is klein genoeg om te zorgen dat iedereen elkaar kent.
Heb je een tip voor de Rotterdamse professional, op basis van deze les?
Ik vind het belangrijk om je professionele en persoonlijke functioneren uit elkaar te houden. Het zijn aparte rollen die moet je ook als zodanig erkennen. Dat wil niet zeggen dat je niet persoonlijk kunt zijn. Maar zorg er wel voor dat professionaliteit de overhand houdt, anders kun je geen professionele relaties opbouwen.
Bij IDEM Rotterdam proberen we kennis over te dragen over inclusie, discriminatie, man/vrouw-emancipatie en LHBTIQ+-emancipatie. Wat heb je zelf geleerd de afgelopen jaren op deze thema’s?
Vooral dat het een continu leerproces is. Het mooiste aan mijn werk vond ik dat gevoelens en ideeën die ik al had, nu een wetenschappelijke onderbouwing kregen. Ik heb geleerd hoe je met bepaalde zaken kan omgaan, bijvoorbeeld als omstander van straatintimidatie. Laatst nog heb ik een paar jongens aangesproken die hele nare opmerkingen maakten naar een meisje.
Ook intersectionaliteit vind ik een mooi begrip. Ik ben heel erg tegen verkokering, omdat het heel erg beperkend is. Intersectionaliteit is voor mij een herontdekking van het oude holistische systeem: alles heeft met elkaar te maken en we zijn maar een klein onderdeel van het geheel.
Verder heb ik veel geleerd over micro-agressie en welke copingmechanismen mensen daarvoor ontwikkelen. Verder heb ik veel kennis opgedaan over LHBTIQ+ personen. Eigenlijk was ieder kennisatelier een leerschool voor me, omdat ik vaak onderwerpen koos waar ik nog niks van wist. Uit signalen maakte ik op dat het relevant was, en door een kennisatelier te organiseren kon ik er ook zelf meer kennis over vergaren.
Wat wil je meegeven aan het netwerk van IDEM?
Deze week was ik bij een lezing van Kees Klomp en wat ik daar heel mooi aan vond was dat verhalen de basis zijn van een systeem. Daarbovenop zitten allerlei symptomen. Als ze negatief zijn, proberen we die te bestrijden. Door steeds dezelfde verhalen te vertellen, houd je het systeem in stand en veranderen de symptomen dus ook niet. We moeten stoppen met symptoombestrijding, want dat heeft uiteindelijk geen nut. We moeten nieuwe verhalen gaan vertellen, zodat het systeem veranderd en uiteindelijk ook de symptomen.
De verhalen worden nog veel te veel verteld door dezelfde, witte mensen. Zo krijgen we alleen herhaling van verhalen. Ik hoop dat er meer ruimte komt voor meer diverse verhalen, omdat de huidige verhalen alleen maar het huidige systeem ondersteunen. Ik wens mensen tijd en ruimte toe om goed over dingen na te denken en zo tot nieuwe ideeën te komen. En dat mensen die ruimte ook durven te pakken. Als je dat niet doet, blijft je beslissingskader heel klein en blijf je vasthouden aan die oude verhalen.
Je gaat met pensioen, maar iedereen die jou kent weet dat je niet zal stilzitten…
Nee, ik ga in ieder geval niet achter de geraniums zitten! Ik wil weer met fotografie bezig zijn, de dialoog kan ik ook niet loslaten. In januari ga ik skien. Veel dingen die ik leuk vind, schieten er nu een beetje bij in. Ik ben actief in de vrouwenhoek, de migratiehoek en ik zit ook nog in de Brede Raad. En ik ben de beoogde voorzitter van het Rotterdams Milieu Centrum. Ik heb me daar altijd al voor ingezet, maar nu kan ik in een andere rol me inzetten voor die onderwerpen die ik ook
Wat hoop je voor de toekomst van IDEM Rotterdam?
Ik hoop dat IDEM een luis in de pels kan blijven, om nieuwe relevante thema’s op te zoeken en te blijven aankaarten. Er is al veel meer bewustzijn gekomen over inclusie, discriminatie en man/vrouw- en LHBTIQ+ emancipatie, maar het kan altijd beter en er kan meer gedeeld worden over hoe je er in de praktijk mee aan de slag kan. En dat het niet meer gaat over man/vrouw- en LHBTIQ+ emancipatie, maar over emancipatie van mensen!
En wat hoop je voor Rotterdam, als stad?
Dat vertrouwen de basis wordt, en niet wantrouwen. Het gaat vaak over de participatiewet en dat die mislukt is. Je kan niet van burgers verwachten dat ze participeren als de overheid, lokaal en nationaal, hen niet het vertrouwen geeft dat ze het kunnen.
Op Wereld Aidsdag werd wereldwijd aandacht gevraagd voor hiv en aids en de bestrijding ervan. In Nederland zijn er naar schatting 24.000 mensen met hiv. Er leven nog altijd heel veel vooroordelen over de ziekte. IDEM Rotterdam organiseerde daarom het Kennisatelier ‘Voorbij het stigma’, waarin deelnemers op zoek gingen naar manieren om deze vooroordelen en stereotypen tegen te gaan.
Ongeveer twintig Rotterdamse professionals kwamen op donderdagochtend 1 december naar Humanitas aan de Pieter de Hoochweg in Rotterdam voor het IDEM Kennisatelier ‘Voorbij het Stigma’. IDEM-netwerker Karin Oppelland heette iedereen welkom en vertelde over de workshop over hiv die zij volgde tijdens de Wereld Vrouwenconferentie in Tunis.
Zo zijn er vier categorieën:
Je bent getest en weet dat je hiv hebt
Je bent niet getest, maar hebt hiv
Je bent getest en je weet dat je geen hiv hebt
Je bent niet getest en je hebt geen hiv
De aanwezigen in de zaal gingen meteen in discussie over deze indeling. Want als je niet getest bent, kan je niet weten dat je wel of geen hiv hebt. Zou dat dan geen aparte categorie moeten zijn?
Belang van taal
Ook bleek al heel snel tijdens bijeenkomst hoe belangrijk taal is. Een van de deelnemers wees erop dat ‘besmet’ beter niet gebruikt kan worden als het gaat om hiv. Bij het woord besmet denk je aan iets wat je heel gemakkelijk kan oplopen, zoals corona of griep wat zich door de lucht verspreidt. Bij hiv is dit echter niet het geval. ‘Je moet er echt wel iets voor doen om hiv op te lopen’, aldus een van de aanwezigen. De oproep om voortaan te spreken van ‘geïnfecteerd met hiv’ of ‘je hebt hiv’ werd dan ook meteen breed gedeeld.
‘Met hiv kun je tachtig worden’
Ron van Zeeland – schrijver, oud-politicus en voorzitter van Stichting Untenu – is al lang openlijk over zijn hiv-status. In 2000 liet hij zich testen, enige tijd nadat hij wist dat hij risico had gelopen. In die tijd moest je nog veel medicijnen slikken, wel zes pillen per dag. Inmiddels is een tablet per dag voldoende.
In tegenstelling tot het schrikbeeld uit de jaren tachtig, kun je dus in principe alles doen met hiv. Als je het op tijd ontdekt en je krijgt de juiste medicijnen, dan word je er nauwelijks ziek van. Evenmin kan je het overdragen als je de medicijnen goed gebruikt. ‘Je kan tegenwoordig tachtig worden met hiv, en een gelukkige relatie hebben’, aldus Van Zeeland.
Hij vindt het jammer dat jongeren die hiv-positief blijken te zijn het zo moeilijk vinden. Van Zeeland begrijpt natuurlijk heel goed dat het een enorme schok is, maar hij probeert het positief te benaderen: je leven hoeft er niet drastisch door te veranderen als je onder behandeling bent. Het is vooral het stigma wat de ziekte zo erg maakt, veel meer dan het fysieke leed.
Om de vooroordelen en het stigma te doorbreken, is Van Zeeland open over zijn hiv-status. Dat zorgt ervoor dat mensen vragen aan hem durven stellen. ‘Het zijn vaak praktische vragen, of medische vragen’, vertelt hij. ‘Door er open over te zijn, kun je andere mensen vooruit helpen en ontstaat er uiteindelijk meer begrip in de samenleving.’
Hiv in feiten en cijfers
Charlotte Lantinga, verpleegkundig specialist van de GGD Rijnmond, gaf in haar presentatie de feiten en cijfers over hiv weer. Hiv is een virus dat het immuunsysteem aantast. Als het immunsysteem na jaren zo erg is aangetast waardoor je ernstig ziek kan worden aan iets onschuldigs als een verkoudheid, dan wordt het aids genoemd.
Ook Lantinga benadrukt dat het beeld dat mensen van hiv hebben heel hardnekkig is. Veel mensen durven het niet aan hun familie of vrienden te vertellen als ze hiv hebben, omdat het beeld vanaf de jaren tachtig weinig veranderd is.
In Nederland kun je het middel PrEP nemen, waarmee je kan voorkomen dat je hiv oploopt. Dit is onder LHBTIQ+ mensen vrij bekend, maar onder hetero mensen minder – waardoor onder die groep het aantal hiv-infecties juist toeneemt. Ook is testen niet vanzelfsprekend, waardoor het relatief laat wordt opgespoord. In andere landen neemt het aantal hiv-positieven ook weer zorgbarend toe, onder meer door het stigma, slechte zorg of beperkte toegang tot zorg.
Aids ontstaat als hiv niet wordt behandeld. In Nederland kan in principe iedereen goed behandeld worden bij hiv en krijgen zij geen aids meer. Maar dan moet je natuurlijk wel weten dat je hiv hebt. Onder veel mensen is hiv en aids zo’n groot taboe dat ze niet eens een durven te testen. Het is dus van groot belang om mensen op te sporen die het niet weten, zowel om hen te behandelen als om verdere verspreiding tegen te gaan.
Het is stil
Het is 1 december wereld aids dag
Een dag die vele herinneringen op roept
Ik ben hiv positief
Waarom geen knuffel
Waarom geen kus
Waarom niet samen een bed delen
Waarom kunnen wij niet samen uit een bord eten Waarom kunnen wij niet samen uit een kopje drinken Waarom geen liefde Waarom zoveel GEDONDER??????
Jannigje Smit, verpleegkundige in het Maasstad Ziekenhuis, behandelt patiënten met hiv. Ze ziet het regelmatig dat mensen niet open durven zijn. Reacties van deelnemers leveren een interessante discussie op. Je kan wel je best doen om het zelfstigma van iemand weg te nemen, maar als diegene allemaal ellende over zich heen krijgt als zij, hij of hen het vertelt dan voelt diegene zich nog steeds slecht. Waarom is er wel zoveel begrip voor mensen met corona, of met kanker, en niet voor mensen met hiv?
Een van de belangrijkste ontwikkelingen is dat hiv niet overdraagbaar is als degene medicijnen trouw slikt. Het aantal virusdeeltjes in het bloed is dan zo laag, dat het niet detecteerbaar is en dus ook niet overdraagbaar. Het is dus veiliger om seks te hebben met een hiv-positieve partner die trouw medicijnen neemt, dan onveilige seks met iemand van wie je de hiv-status niet kent. Ook omdat je natuurlijk ook risico loopt op andere soa’s.
Vrouwen die hiv-positief zijn en behandeld worden kunnen gezonde kinderen krijgen. Als de vrouw medicatie slikt, krijgt de baby geen hiv meer. Voor alle zekerheid krijgt de baby in de eerste vier weken medicijnen. Ook lijkt borstvoeding mogelijk, maar om alle risico’s uit te sluiten wordt nog steeds flesvoeding aanbevolen.
Ervaringsdeskundige Eveline
Ervaringsdeskundige Eveline* heeft vier gezonde kinderen. De acceptatie van haar hiv-status was een lang proces. In eerste instantie wilde ze nooit iets weten van Wereld Aidsdag, inmiddels helpt ze andere vrouwen die hiv-positief zijn. Mensen die net te horen gekregen hebben dat ze hiv hebben, wordt namelijk peer support aangeboden. Voor hen is ze graag een voorbeeld, om te laten zien dat je een normaal leven kan opbouwen met hiv.
Een belangrijke tip? Vraag niet hoe iemand hiv heeft opgelopen. De persoon kan het heel moeilijk vinden om daarover te praten. En het roept een idee van schuld op, alsof het iets is wat je aan jezelf te wijten hebt in plaats van als iets wat je kan overkomen. Want dat is een ander belangrijk stigma om te overwinnen, zo vertelde Leroy Vaarnold al eerder in een interview met IDEM: hiv is iets wat je per ongeluk kan oplopen.
*Om privacyredenen is de naam van Eveline gefingeerd.
Kennisquiz en aangrijpende performance
Om af te ronden hield Leroy Vaarnold een kennisquiz. Tot slot was er een aangrijpende performance van Bas van der Kruk. Hij vroeg de deelnemers op een post-it te schrijven wat ze zouden willen voor de toekomst, als het gaat om het onderwerp van de ochtend. Vervolgens lazen Leroy en een deelnemer om beurten de wensen voor, en improviseerde Bas een dans op de wensen. Een intrigerende afsluiting van de ochtend.
Lijkt zo’n bijeenkomst jou ook interessant en nuttig? Wil je daarom op de hoogte blijven van alle events en bijeenkomsten van IDEM Rotterdam? Schrijf je hiernaast in voor onze nieuwsbrief.
Rotterdam kleurde oranje op 25 november 2022. Niet omdat het Nederlandse mannenteam in het WK speelt, maar vanwege Orange the World, de campagne tegen geweld tegen vrouwen. In Nederland wordt iedere acht dagen een vrouw vermoord door haar partner of ex-partner. Een op de drie vrouwen heeft geweld in haar leven meegemaakt. Voor dit enorme maatschappelijke probleem kan er niet genoeg aandacht zijn.
Kunstenaars Lise Sore en Vladimir Radujkov.
Ruim vijftig professionals, vrijwilligers en andere geïnteresseerden kwamen op vrijdagavond 25 november 2022 naar De Achtertuin in Rotterdam-Kralingen. Daar vond de bijeenkomst plaats die werdgeorganiseerd door IDEM Rotterdam, Dona Daria, Arosa, UN Women, Soroptimisten, Zonta, CBK, Neon, Gemeente Rotterdam, GAEA, Frouwenfonds, Counterbodies en De Achtertuin. Temidden van prachtige en aangrijpende kunstwerken – van expliciete tekeningen tot een cirkel van aarde met witte handschoenen – kregen verschillende sprekers het woord.
Karin Oppelland
IDEM-netwerker Karin Oppelland opende de bijeenkomst en vertelde over de activiteiten die eerder op de dag al hadden plaatsgevonden. Zo was er onder meer een demonstratie en een voorvertoning van de documentaire Belaagd, waarin Nederlandse vrouwen vertellen over aanranding, seksuele intimidatie en geweld. De documentaire is vanaf 9 december online te zien.
Macht en onmacht
Vervolgens vertelde Daniëlle den Hollander van Dona Daria, een van de andere organisatoren, over de verschillende aanpakken tegen geweld tegen vrouwen. Den Hollander benadrukte het belang van dialogen en gastlessen over dit thema. Zo geeft Dona Daria op scholen onder meer les over macht en onmacht. Ze deelde tevens een aangrijpend persoonlijk voorbeeld: dankzij de hulp van haar en Dona Daria kon worden voorkomen dat een 25-jarige vrouw in handen viel van loverboys.
Van links naar rechts: Nabil Thikdousset, Vladimir Radujkov, Conny Stroet en Daniëlle den Hollander.
De Soroptomisten/Zonta zijn vrouwenserviceclubs die zich gezamenlijk ervoor inzetten dat meisjes en vrouwen wereldwijd, met de campagne ‘Orange the World’ zich kunnen ontwikkelen in vrijheid. Conny Stroet was geschrokken van het aantal vrouwen dat geweld meemaakt en gedood wordt door een partner of ex-partner. Maar hoeveel vrouwen, vroeg ze zich af, zouden er indirect vermoord worden? Bijvoorbeeld als ze zelfmoord plegen of ernstig ziek worden door alle stress die er bij dit geweld komt kijken?
Politieke lichamen
Vladimir Radujkov vertelt over de kunstwerken waartussen we ons bevinden. De werken van hem en Lise Sore gaan allemaal over het menselijk lichaam. ‘En lichamen kunnen politiek zijn’, zegt hij. Na afloop van de bijeenkomst zijn de aanwezigen van harte uitgenodigd om de kunstwerken beter te bestuderen tijdens de opening van de expositie Counterbodies.
Spokenwoordartiest Nabil Thikdousset is in zijn jeugd getuige geweest van ernstig geweld door zijn vader tegen zijn moeder. Hij begrijpt dat kinderen daardoor woede overnemen, omdat ze nooit geleerd hebben hoe ze met emoties moeten omgaan. ‘Ik denk dat mannen mannen moeten helen’, zegt hij. ‘Onder de woede schuilt angst, verdriet en pijn. We moeten ze toestaan om die pijn te mogen voelen.’ Eerder maakte Thikdousset een voorstelling over de ervaringen uit zijn jeugd. Voor deze bijeenkomst maakte hij een nieuwe bijdrage, ‘Dienstbaarheid’ , over het perspectief van zijn moeder, die ‘een figurant in haar eigen film is’.
Persoonlijke verhalen
Tijdens een korte pauze konden de deelnemers met elkaar kennismaken en een kopje koffie of thee nemen. ‘Wat betekent femicide voor jou?’, was de vraag waarover ze in gesprek gingen.
Na de pauze vertelde Demi Snikker haar persoonlijke verhaal. Toen het bedrijf van haar vader failliet ging, in haar kinderjaren, werd de situatie thuis onveilig. Door de financiële problemen kwam de gewelddadige kant van haar vader aan het licht. Haar moeder kreeg een depressie en Demi en haar zussen stonden er alleen voor. Het contact met haar zussen verslechterde toen Demi afstand nam van haar vader. Nog altijd heeft het trauma invloed op haar, maar inmiddels heeft ze er motivatie uit kunnen halen om anderen te helpen. Bij Stichting Fier helpt ze andere vrouwen die in een soortgelijke situatie zitten.
Demi Snikker
Slachtoffer device
Medewerkers van Stichting Arosa gaven een inkijkje in de verschillende aanpakken die er zijn als een vrouw hulp zoekt. Er wordt vooral gekeken naar de behoefte van de vrouw zelf, zo kan het ook zijn dat het stel bij elkaar wil blijven maar het geweld wil stoppen. Toch wordt er in de meeste gevallen opvang gezocht, dat kan voor zowel de vrouw als de man zijn. Er loopt namelijk een pilot met de opvang van mannen: als zij een huisverbod krijgen worden ze vaak alleen maar bozer. Door hen opvang te bieden, kan dit in betere banen geleid worden.
Stalking is een belangrijke aanwijzing voor femicide, vertelden de twee hulpverleners. In 2022 zijn tot nu toe in Rotterdam en omgeving 126 alarmknoppen uitgedeeld aan vrouwen die door hun ex-partner belaagd worden. Nieuw is het Slachtoffer Device. Daarbij is de alarmknop van de vrouw gekoppeld aan een enkelband van de dader. Zodra de dader binnen 1 kilometer afstand van de vrouw komt, gaat er een melding naar reclassering en wordt de politie ingeschakeld. Arosa nodigt alle professionals die meer willen weten of casussen willen bespreken op om contact op te nemen met Arosa.
Humor als middel
Aanpak van een heel andere orde is die van Eloah Udenhout. Deze comedian en televisiemaker geeft ook trainingen aan vrouwen die geweld hebben meegemaakt. Volgens haar kan humor een hele belangrijke rol spelen bij de verwerking van opgelopen trauma. Daarnaast benadrukt ze dat geweldplegers vaak zelf slachtoffer zijn geweest: hurt people hurt people. ‘Kinderen doen niet wat we zeggen, ze doen wat ze zien.’ In dit interview met IDEM Rotterdam vertelt ze meer over haar weerbaarheidstrainingen.
Eloah Udenhout
Als kers op de taart droeg spokenwoordartieste Jowi Kemper drie stukken voor die raakten aan het thema. Een ervan was een brief aan haar toekomstige dochter, mocht ze die krijgen, waarin ze vertelt over de sterke vrouwen uit haar familiegeschiedenis.
De rol van gender bij geweld. Onderzoeksrapport AUTEUR(S): Duysak, S. Galesloot, N. Korf, W. Schols, H. UITGAVE: Amsterdam : Regioplan , 2022 SAMENVATTING: Onderzoek naar de rol van gender bij geweld.
