Inclusieve organisaties, diversiteitssensitief communiceren, een intersectionele benadering: veel professionals in het sociaal domein zijn dagelijks aan het werk met deze begrippen, soms zelfs zonder dat ze het weten. Ze hebben al veel kennis en inzichten opgedaan over diversiteit en inclusie. Maar hoe pas je die inzichten nou bewust toe in de praktijk?
Tijdens het eerste IDEM Leerlab ‘Van praten naar doen’ op dinsdag 25 juni 2024 gaan we met praktische handvatten aan de slag. Hoe zet je de eerste stap? Welke concrete acties volgen daarna? En welk handelingsperspectief past bij jouw werkzaamheden en jouw functie?
In workshops krijg je handvatten aangeboden, doe je opdrachten om ermee te oefenen en bespreken we de effectiviteit met elkaar. In co-creatie kunnen we de handvatten aanpassen naar jouw praktijkbehoefte. Er is in het leerlab veel ruimte voor maatwerk: we gaan hands-on aan de slag met individuele wensen.
Dinsdag 25 juni 2024, 14.00 uur (inloop vanaf 13.30 uur)
Waar?
Gebouw De Heuvel Grotekerkplein 5, Rotterdam
Voor wie?
Rotterdamse sociaal professionals die zich (willen gaan) inzetten voor een inclusieve stad, en met elkaar aan de slag willen met praktische handvatten voor in de praktijk.
Programma (onder voorbehoud)
13.30 uur – inloop 14.00 uur – welkom & introductie 14:30 uur – workshopronde 1 15:30 uur – pauze 15:45 uur – workshopronde 2 16:45 uur – plenaire afsluiting 17.00 uur – mogelijkheid om te netwerken met hapje en drankje
Workshops
Fairspace – De professionele omstander
Fairspace zet zich in voor veilige ruimtes waar iedereen zich welkom voelt. In de workshop ‘De professionele omstander’ gaan we aan de slag met handelingsperspectief van de professional die omstander is bij discriminatie. Je leert discriminatie herkennen, en welke verschillende manieren van reageren er in een dergelijke situatie zijn. Je leert een situatie signaleren en erop handelen op een manier die het beste bij jou past.
Inclusief Zakendoen (een onderdeel van Dona Daria) geeft een interactieve workshop over het toepassen van de SWOT-analyse op het gebied van intersectioneel werken. Daarmee kun je de diversiteit en inclusie binnen je organisatie of team analyseren. Je krijgt praktische handvatten en inzichten die je direct kunt inzetten voor beleidsvoering, organisatiestructurering en teambuilding.
Humanitas – Jij in de optelsom
Hoe reflecteer je op jezelf in relatie tot intersectionaliteit en diversiteit? In deze workshop word je je bewust van factoren die negatieve en positieve invloed kunnen hebben op inclusie, en je leert hoe je dit inzicht kan inzetten voor een meer diversiteitssensitieve communicatie.
Toegankelijkheid is belangrijk voor ons allemaal. Hoe is het om elke dag barrières mee te maken, door de hele stad heen? Samen gaan we in gesprek over wat een ruimte écht toegankelijk maakt. Want een ruimte komen we niet alleen binnen met ons lijf, maar vooral gewoon: als mens.
IDEM neemt je mee in de ervaringen van verschillende mensen die Rotterdam navigeren. Hoe komt de wereld op je over als je slechtziend bent, of rolstoelgebruiker, of overprikkeld, of Doof? Hoe herken je belangrijke signalen hierover, bijvoorbeeld op de werkplek, op het schoolplein, en in het OV? En waar liggen de verborgen vraagstukken?
Kom naar ons kennisatelier op donderdag 30 mei om meer te leren over toegankelijkheid, en hoe jij als professional binnen het sociaal domein ermee te maken krijgt. IDEM biedt concrete handvatten voor het signaleren, bespreken en verbeteren van barrières. Laat je inspireren door krachtige personen, en ervaar samen hoe toegankelijkheid doorwerkt in jouw dagelijkse bezigheden.
Huis van de Wijk De Nieuwe Branding, Isaäc Hubertstraat 153, 3034 CS Rotterdam
Voor wie? Rotterdamse sociaal professionals die zich (willen gaan) inzetten voor een inclusieve stad, en met elkaar kennis en ideeën willen uitwisselen over de thema’s inclusie, discriminatie, emancipatie, en toegankelijkheid.
Programma
09:30 – inloop
10:00 – Welkomstwoord en kennismaking
10:30 – Keynote speakers met interactieve workshops:
– Jennifer Bakboord (Oogvereniging) – Ervaringsdeskundigheid slechtziendheid
– Jochem Verdonk (Adviesbureau Jochem Verdonk) – Hoe maak je de openbare ruimte voor alle burgers? Toegankelijke tips uit de praktijk
– Milan Mauro Haro (Antidiscriminatievoorziening RADAR) – Praktische handvatten voor inclusie
13:15 – Netwerklunch
In de week van het evenement krijg je een herinneringsmail, met alle info over de locatie en het programma.
Jennifer Bakboord is 52, en sinds 18 jaar slechtziend. Ze is ondernemer en coördinator voor jongeren bij de Oogvereniging. Als deskundige neemt ze graag haar publiek op een speelse, enthousiaste manier mee in haar eigen dagelijkse ervaringen. Naast haar werkzaamheden bij de Oogvereniging is Jennifer masseuse via The Chairmen At Work, een vereniging van blinde en slechtziende masseurs.
Jochem Verdonkis een ervaren adviseur en trainer met expertise in diversiteit & inclusie, en de meerwaarde daarvan voor organisaties. Daarnaast is hij (parttime) beleidsmedewerker bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hij leeft inclusie en diversiteit op dagelijkse basis, en spreekt dus ook uit geleefde ervaring. Zijn doel is een samenleving waaraan iedereen vanzelfsprekend kan meedoen. Het goede nieuws: het kan met kleine, eenvoudige aanpassingen al veel beter.
Milan Mauro Haro is een gedreven student Sociaal Werk en aspirerend ondernemer. Hij houdt zich veel bezig met sociale zaken. Daarnaast is hij een groot voorstander van toegankelijkheid en inclusie voor iedereen, in ieder domein. Zijn kennis wordt onderstreept door zijn interesses op gebieden als bestuur, beleid, economie en discriminatie. Zijn streven naar vooruitgang is gegrond in zijn affiniteit met RADAR en betrokkenheid bij deze kwesties.
Dit kennisatelier wordt georganiseerd met ondersteuning van de Brede Raad 010. De Brede Raad biedt gevraagd en ongevraagd adviezen aan het college van B&W over alles wat zich in het sociaal domein afspeelt.
In december 2022 bood demissionair minister-president Mark Rutte namens de Nederlandse staat excuses aan voor het slavernijverleden. Rutte stelde, naar een citaat van de kunstenaar Serana Angelista, dat ‘we niet alleen het verleden delen, maar ook de toekomst. Dus zetten we vandaag een komma, geen punt.’
Op de Dag tegen Racisme en Discriminatie organiseren wij een conferentie om gezamenlijk te verkennen wat er na ‘de komma’ komt. Aan de hand van multidisciplinaire dialoog belichten we de impact van dekolonisatie. Welke lessen putten we uit het verleden voor een gezamenlijke toekomst? En hoe maak je een verleden beschikbaar voor de toekomst, als het niet in beeld of geluid is gevat?
Ook het publiek wordt op deze dag van harte uitgenodigd om hun eigen vragen, belevingen en visies te delen. Bijdragen vanuit het publiek worden vervolgens meegenomen in het programma van de Rotterdamse eindconferentie van het herdenkingsjaar.
Shevani D.K., alias Densasi, maakt muziek en is nu meer dan 5 jaar spoken word artist. De spontane en enthousiaste Shevani wil haar publiek inspireren en motiveren met haar artistieke teksten. Shevani: ‘Door over taboes te praten en een open boek te zijn in de verhalen die ik deel, hoop ik mijn luisteraars te inspireren onbeschaamd hunzelf durven te zijn’.
Stevie Nolten (zij/haar) werkt als dekoloniaal archiefonderzoeker bij het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid. Ze zet zich in voor het ontsluiten, democratiseren en repatriëren van koloniaal erfgoed materiaal, om samen met ondervertegenwoordigde gemeenschappen stiltes in het archief aan te vullen. Op weg naar een rechtvaardige en meerstemmige vertelling van onze gedeelde geschiedenis. Naast haar onderzoekswerk is Stevie gemeenteraadslid in Utrecht.
De stichting Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst heeft als doel: het vergroten van de kennis en het bewustzijn van de geschiedenis die inwoners van Rotterdam met elkaar delen, ter vergroting van wederzijds begrip en respect en ter versterking van de multi-etnische samenleving in heden en toekomst. In het bijzonder stelt de stichting zich ten doel aandacht te schenken aan de gedeelde geschiedenis die direct of indirect het gevolg is van de rol die Nederland heeft gespeeld als koloniale mogendheid in verschillende delen van de wereld en de manier waarop die geschiedenis doorwerkt in hedendaagse beeldvorming en sociale en culturele codes.
Eneida Delgado Silva is een professional van Kaapverdische afkomst met meer dan 20 jaar ervaring in de geestelijke gezondheidszorg als psycholoog. Haar passie ligt in het gebied van trauma, identiteit, relaties en interculturele zorg. Met een team van 25 hulpverleners met diverse culturele achtergronden streeft Eneida’s eigen praktijk, SANE Psychologen, ernaar om psychologische zorg en ondersteuning te bieden in verschillende talen, met als doel om deze toegankelijk te maken voor iedereen. Een plek waar mensen zich kunnen identificeren en thuis voelen. Eneida’s benadering van therapie kenmerkt zich door het niet alleen focussen op problemen, maar vooral op mogelijkheden en kracht. Dit principe heeft ze ook verwoord in haar boek “From Ashes to Beauty” om mensen te inspireren om anders te kijken naar de uitdagingen die het leven met zich meebrengt, zodat we ze kunnen transformeren tot bronnen van kracht.
Maureen is opdrachtgever van het programma Koloniaal en Slavernijverleden van de stad Rotterdam. Over zichzelf vertelt zij: “Ik hou van Nederland – ik ben hier opgegroeid. Als ik over de Erasmusbrug fiets, zie je een zwarte vrouw. Maar ik ben niet zomaar een gekleurde vrouw – ik ben Maureen, ik ben Rotterdamse, ik ben moeder en partner en trots dat ik voor de stad werk. Ik ben me er terdege van bewust dat de welvaart van Rotterdam is verdiend ten koste van anderen, en dat is geen prettige gedachte.”
IDEM Kennisatelier: Duizend redenen om strijdbaar te zijn
Tijdens het kennisatelier ‘Duizend redenen om strijdbaar te zijn’ vieren we vrouwenemancipatie en genderdiversiteit in al haar vormen. We staan stil bij intersectionaliteit – ook wel kruispuntdenken genoemd – binnen het feminisme. Intersectionaliteit gaat over hoe verschillende identiteitskenmerken (gender, seksualiteit, etniciteit, klasse e.d.) elkaar beïnvloeden met als gevolg dat je op verschillende manieren met discriminatie te maken kan krijgen. Iemand kan bijvoorbeeld vrouw zijn en zwart. En slechtziend. En alleenstaand moeder. Daarmee heb je heel andere ervaringen in de wereld dan wanneer je alleen één van deze identiteitskenmerken hebt.
Kom naar ons kennisatelier op woensdag 28 februari om meer kennis op te doen over intersectionaliteit, hoe het eruit ziet binnen de vrouwenemancipatie en hoe jij als professional binnen het sociaal domein ermee te maken krijgt. Laat je inspireren door krachtige personen en denk samen na over hoe intersectionaliteit doorwerkt in jouw werk en in je persoonlijke leven.
Waar? Huis van de Wijk Post West, De Zonnezaal, Tidemanstraat 80, 3022 SM Rotterdam
Voor wie? Rotterdamse sociale professionals die zich (willen gaan) inzetten voor een inclusieve stad, en met elkaar kennis en ideeën willen uitwisselen over de thema’s inclusie, discriminatie, LHBTQIA+ en emancipatie.
Programma
10:00 – Inloop
10:30 – Welkomstwoord en kennismaking
11:00 – Keynote speakers met groepsgesprekken:
Dr. Aisa Manlosa, deskundige gender en duurzaamheid (Universiteit Leiden)
Xueli Abbing, UNESCO Goodwill Ambassador
Dr. Isabel Hoving, deskundige gender-geschiedenis en voormalig Diversity Officer (Universiteit Leiden)
Zoveel mensen, zoveel meningen: een actuele stelling, zeker ook na de verkiezingen van afgelopen november. Betekent een verschil van mening dat je niet meer met elkaar in verbinding staat?
In dat kader faciliteert IDEM op maandag 29 januari een Netwerkcafé voor professionals uit het sociale domein, met als thema verbindend communiceren. Tijdens deze bijeenkomst staan inspiratie en het uitwisselen van ideeën rondom de thema’s inclusie, discriminatie, LHBTQIA+ en emancipatie centraal.
Wat staat je te wachten?
Ontmoeten, ideeën uitwisselen en elkaar meenemen in andere perspectieven: kortom, belangrijke manieren om jezelf te ontwikkelen. Vooral als het gaat om inclusiever (leren) kijken naar je stad.
Samen met de communicatie-experts van Ai-opener gaan we op zoek naar de verbindende dialoog, midden in hartje Rotterdam. ‘Ai’ verwijst naar het Japanse karakter dat staat voor verbinding, harmonie en afstemming.
We willen ook graag ruimte creëren voor aanwezigen om je eigen initiatieven te delen en verbinding te zoeken. Als jij nog op zoek bent naar inspiratie of expertise voor jouw projecten, geven we je graag de microfoon! Wil je van dit moment gebruik maken? Neem dan contact met ons op.
Kom naar ons Netwerkcafé en laat je inspireren om weer inclusief aan de slag te gaan!
Voor wie? Rotterdamse sociale professionals die zich (willen gaan) inzetten voor een inclusieve stad, en met elkaar kennis en ideeën willen uitwisselen over de thema’s inclusie, discriminatie, LHBTQIA+ en emancipatie.
Programma
15:00 – inloop
15:30 – thema: verbindend communiceren met Ai-opener
16:30 – netwerkborrel en ruimte voor presentatie eigen projecten
In aanloop naar Wereld Aids Dag organiseerde IDEM Rotterdam, samen met HIV010 en hun partners, het Kennisatelier ‘Let’s talk about seks’. Op 30 november 2023 kwamen Rotterdamse professionals samen in het Instituut voor Gezondheidszorg van de Hogeschool Rotterdam om te praten over inclusieve seksuele-gezondheidszorg.
Seks zou voor iedereen die wil leuk, fijn en veilig moeten zijn. En mocht dat niet zo zijn, dan zou iedereen bij een inclusieve hulpverlener terecht moeten kunnen. Maar omdat er weinig in een veilige setting over seks en seksuele gezondheid gesproken wordt, blijven er veel taboes en misinformatie bestaan. De misvattingen en vooroordelen zijn nog extra hardnekkig als het om hiv en aids gaat. Ook al is hiv allang geen dodelijke ziekte meer en kunnen mensen die trouw hun medicijnen nemen het virus niet overdragen. Professionals in het sociaal domein kunnen een belangrijke rol spelen in het bespreekbaar maken van seksuele gezondheid en de preventie van seksueel overdraagbare ziekten.
Het Kennisatelier begon met het verhaal van ervaringsdeskundige Celicia Jansz. Zij is in 2010 positief getest op hiv en deelde haar ervaringen over onder andere de gezondheidszorg. Cecilia is aanwezig op het Kennisatelier omdat ze vindt dat seksuele onderwerpen besproken moeten worden. Na het ervaringsverhaal van Celicia werd er door Humanitas Rotterdam een brief overhandigd aan een vertegenwoordiger van wethouder Buijt, die helaas zelf niet aanwezig kon zijn. De brief is een oproep aan de gemeente om zich te blijven inzetten om het stigma op hiv te verminderen en de preventie en zorg te verbeteren. In de brief doet Humanitas concrete voorstellen om de preventie van hiv te verbeteren en het aantal nieuwe infecties met hiv in Rotterdam terug te brengen tot nul voor 2030. Daarnaast onderstrepen ze het belang van nauwe samenwerking tussen gemeenschappen en professionals om doelgericht te werken aan nieuwe maatregelen. De oproep is ondertekend door meer dan tien organisaties.
Preventie, gespreksvoering en behandeling
Vervolgens gaven Ani Harutunjan, verpleegkundig specialist in opleiding bij het Centrum Seksuele Gezondheid van de GGD Rotterdam-Rijnmond, en Jannigje Smit, verpleegkundig specialist infectieziekten in het Maasstadziekenhuis, een presentatie over preventie, gespreksvoering en behandeling van hiv in Rotterdam. Om hiv te voorkomen is het vooral belangrijk om erover te praten. Het taboe en stigma moeten eraf. Maar hoe maak je seks bespreekbaar? Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend om over seks te praten, bijvoorbeeld omdat je dat vanuit je cultuur of opvoeding niet hebt meegekregen. Het is daarom belangrijk om cultuursensitief te werken en eenieders normen en waarden te respecteren. Een tip is daarom om consent te vragen, bijvoorbeeld: vind je het goed als ik je een vraag stel over je seksuele leven? Jannigje vult aan dat het goed is om niet alleen de gevaren te benoemen, maar ook de leuke kant van seks, ook met hiv.
Uit onderzoek blijkt dat het stigma over hiv de laatste jaren is afgenomen. Opvallend is dat het stigma over hiv in de zorg juist is toegenomen. Vanuit het publiek komt de vraag of daar een verklaring voor is. In het onderzoek zelf heeft men dit niet kunnen achterhalen. Jannigje zelf denkt dat het misschien te maken heeft met het feit dat er minder aandacht voor hiv is en dat het goed behandeld kan worden. Vanuit de zaal vult iemand aan dat het daardoor wellicht minder urgentie of prioriteit krijgt. Wil je het volledige onderzoek uit 2021 lezen, klik dan hier (rapport in het Engels).
Woordgebruik
Woordgebruik is bepalend voor hoe je mensen ziet. Ziekenhuizen zijn volgens Jannigje goed in het praten over mensen in termen als ‘een diabeet’ of een ‘hiv’er’. Zij wijst op het belang van zogenaamde ‘people first’taal, waar de mens centraal staat. Hieronder staan zes combinaties van woorden, waarbij het dikgedrukte woord het beste alternatief is.
Hiv – aids: het gaat meestal om hiv, aids is er bijna niet meer
Besmettelijk – overdraagbaar: besmettelijk klinkt negatiever en het komt over alsof je het heel gemakkelijk kan oplopen
Soa-vrij – clean
Hiv/aids – mensen met hiv
Hiv-besmetting – hiv-infectie
Hiv – hiv-virus: hiv staat voor humaan immunodeficiëntievirus, virus zit dus al in de afkorting
De belangrijkste boodschap om mee naar huis te nemen is volgens Jannigje en Ani het bieden van een veilige omgeving en het starten van het gesprek over seksualiteit en hiv.
Onbewuste vooroordelen
Na de pauze was het woord aan David Benjamin en Leroy Vaarnold van het Expertisecentrum voor Seksualiteit, Sekswerk en Mensenhandel (ESSM), onderdeel van Humanitas Rotterdam. Zij nodigden de aanwezigen uit om via Mentimeter binnen 10 seconden antwoord te geven op verschillende stellingen. De vraag was steeds, op wie is dit van toepassing; Leroy, David, beide of geen van beiden. Voorbeelden van gebruikte stellingen zijn; ik woon samen met mijn partner, ik ben heteroseksueel en ik heb nog nooit een soa gehad. De stellingen zijn bedoeld om iedereen ervan bewust te maken dat je allerlei aannames hebt over mensen, terwijl je dit soort dingen helemaal niet aan de buitenkant kunt zien. Er is niks mis met impliciete aannames, die hebben we allemaal. Maar het is wel goed om je ervan bewust te zijn dat die je beïnvloeden.
Inclusieve gezondheidszorg
Leroy en David leggen uit wat inclusieve gezondheidszorg betekent. Het gaat om toegankelijke zorg en ondersteuning, ongeacht persoonlijke kenmerken zoals gender, seksualiteit, etniciteit, lichaamstype of status. Ze pleiten ervoor de focus te verleggen van cultuursensitief naar diversiteitscompetent werken. Cultuursensitief is een term die heel bekend is geworden, maar dit gaat slecht om één aspect van een persoon. Ook alle andere aspecten hebben invloed op personen, daarom zou diversiteitscompetent werken het uitgangspunt moeten zijn. Onderdeel van diversiteitscompetent werken is het bewustzijn van je eigen positie en de privileges die je hebt. Intersectionaliteit is een grondgedachte waarmee sociale relaties in verhouding tot elkaar worden gebracht, door de verscheidene aanwezige vormen van discriminatie of onderdrukking te bestuderen. Het is een lastige theoretische term, daarom wordt onderstaand filmpje getoond om het uit te leggen.
Representatie
Verder benoemen Leroy en David het belang van representatie. Een betere representatie van de ervaringen vanuit de praktijk zorgt ervoor dat mensen die discriminatie ervaren ook een stem krijgen. We kunnen ons immers niet altijd bewust zijn van de onderdrukking die andere mensen ervaren. Herkenbaarheid vergroot ook het gevoel van veiligheid en neemt daarmee een stukje argwaan naar de zorg weg dat er onder bepaalde groepen bestaat. David en Leroy vragen vervolgens aan de deelnemers hoe zij hun zorg inclusief houden. Via mentimeter verschijnen onder andere de volgende reacties vanuit de zaal:
Jezelf voorstellen met je voornaamwoorden die je gebruikt (bijvoorbeeld zij/haar of die/diens) / vragen hoe iemand aangesproken wil worden
Vooroordelen bespreekbaar maken onder collega’s
Aandacht voor laaggeletterdheid
Werken met tolken
Ervaren stigma en zelfstigma bespreken
Werken met peers en community-based-organisaties
Het leveren van maatwerk is erg belangrijk in het kader van inclusieve gezondheidszorg. David benoemt een aantal manieren waarop je meer maatwerk kunt bieden in de zorg aan cliënten:
Sekspositieve benadering
David en Leroy hopen dat een sekspositieve benadering in de toekomstige zorg een grotere rol gaat spelen. In deze benadering gaat het niet alleen over de risico’s van seks, maar staan seksueel plezier, seksueel gedrag en diversiteit van mensen centraal. Ook geven ze tips over het beter toegankelijk maken van de zorg.
Fysieke toegankelijkheid: maak zorgfaciliteiten toegankelijk voor mensen met verschillende behoeftes. Dit gaat niet alleen om het rolstoeltoegankelijk maken van een gebouw, of zorgen voor voldoende parkeerplekken, maar ook bijvoorbeeld genderneutrale toiletten en prikkelarme ruimtes.
Digitale toegankelijkheid: publiceer informatie in verschillende talen en gebruik eenvoudige woorden.
Financiële toegankelijkheid: bied betaalbare of gratis diensten aan groepen met beperkte financiële middelen. Te veel mensen mijden nu cruciale zorg, bijvoorbeeld seksuele gezondheidszorg, omdat ze bang zijn voor de kosten.
Maak gender, seksuele en culturele diversiteit vanzelfsprekend in tekst en beeld. Bijvoorbeeld; wat voor informatie zie je in de spreekkamer? Zie je jezelf terug? – dat werkt drempelverlagend.
Meer tips voor zorgverleners over het omgaan met seksuele en genderdiversiteit kun je vinden in de Diversiteitstool van de Alliantie Gezondheidszorg op Maat: https://detoolkit.komteenmensbijdedokter.nl/
De middag werd afgesloten met het ervaringsverhaal van Oswaldo Isidora en aansluitend een Q&A met ervaringsdeskundigen en experts.
