Angst om openlijk te praten over de partner, gêne om te vertellen over seksualiteit of vrees om niet geaccepteerd te worden door buren of medebewoners: LHBTIQ⁺-ouderen durven niet altijd open te zijn over hun seksuele of genderidentiteit. Daarom kunnen zij extra kwetsbaar zijn, zowel in een zorginstelling of bij zorg aan huis. Tijdens het Kennisatelier ‘Zie de grijze toekomst door een roze bril’ op 1 juli 2021 gingen zo’n dertig professionals en geïnteresseerde Rotterdammers hierover in gesprek.

“Ik heb gelukkige jeugdjaren gehad. Mijn familie was heel gastvrij, iedereen was welkom. Mijn coming-out was binnen mijn familie ook geen enkel probleem. Mijn eerste ervaring met discriminatie was door de overheid. Ik werd afgekeurd voor de militaire dienst: S5 was de conclusie, de ergste mate van instabiliteit, alleen maar omdat ik op mannen val. Het had langdurige gevolgen, omdat je door dat stempel niet meer in aanmerking komt voor een baan bij de overheid. Ik moest mijn aanmelding voor een pedagogische opleiding intrekken. Die stempel heeft de richting van mijn verdere leven bepaald.”

Jan Geerink, vrijwilliger bij het COC en ervaringsdeskundige, deelde zijn persoonlijke verhaal

Onderzoek van dr. Roos Hoekstra-Pijpers

Dr. Roos Hoekstra-Pijpers, universitair hoofddocent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, sprak over haar recente onderzoek naar thuiswondende LHBT-ouderen. Hieronder worden enkele opvallende bevindingen uit haar onderzoek gedeeld.

• De levensloop van roze ouderen is anders dan van hetero ouderen. De levensloop is van belang voor de hulpvraag. Bij ziekte of overlijden wordt bijvoorbeeld alleen de familie benaderd, maar niet een mogelijke partner of geliefde van hetzelfde geslacht. 
• Sommige roze ouderen hebben moeite met nieuwe termen als ‘queer’ of ‘transgender’. Zij hebben het al moeilijk genoeg gehad in de maatschappij en willen het niet nog ingewikkelder maken. Sommigen associëren de nadruk op termen en vlaggen met te veel activisme.
• Een proactieve en open houding van zorgverleners laat acceptatie van LHBTIQ⁺-ouderen zien. Hierdoor wordt het voor hen gemakkelijker om hun eigen verhaal te delen.
• Mogelijk worden kansen gemist om tot meer zinvolle samenwerking te komen tussen verschillende welzijnsorganisaties. Alleen doorverwijzen naar een LHBTIQ⁺-organisatie op de sociale kaart is niet genoeg. Samenwerking opzoeken in de wijken biedt kansen: veel thuiswonende roze ouderen vinden het fijn als er (subtiele) aandacht is voor het thema tijdens een koffiemoment of ontmoetgelegenheid.

Bijpraten in de Roze Salon

Stichting Humanitas organiseert in Rotterdam met enige regelmaat de Roze Salon (Bergweg) en het Roze Café (Hoogvliet). Hier kunnen LHBTIQ⁺-ouderen elkaar op een prettige, laagdrempelige manier ontmoeten. En dat hebben ze tijdens de coronapandemie vreselijk gemist, weet Astrid Arts van Humanitas. “Deze groep heeft het tijdens de coronacrisis echt heel erg moeilijk gehad”, vertelt ze. “Gelukkig hebben de gastheren en gastvrouwen van Humanitas wel op alle mogelijke manieren geprobeerd om contact te houden met deze roze ouderen. Bijvoorbeeld door te bellen of door even langs de deur te gaan om iets te brengen. Ook nu zien we dat het voor veel ouderen moeilijk is om weer de deur uit te gaan, ondanks dat de meeste gevaccineerd zijn.

Stichting Humanitas is de eerste stichting in Rotterdam die in 2011 de Roze Loper kreeg, het keurmerk waarmee een organisatie laat zien LHBTIQ+-vriendelijk te zijn. “En eigenlijk zijn er nog steeds niet veel organisaties in Rotterdam met de Roze Loper”, zegt Astrid. “Het laat maar weer zien dat we er met z’n allen eigenlijk nog te weinig mee bezig zijn. Een laagdrempelige manier om te starten met aandacht geven aan dit thema, is de regenboogvlag. Deze vlag is ook voor LHBTIQ⁺-ouderen heel belangrijk. Dus op belangrijke dagen, zoals Coming Out Day of de Pride, dan hangen we de regenboogvlag uit. Iedereen mag die vlag ophangen, dus dat is een goede tip voor je organisatie.”

Toolkit Roze 50+

Tot slot komt Herman Boers weer aan het woord om te vertellen over de Toolkit Roze 50+. In deze toolkit vind je informatie en tips voor activiteiten om aandacht voor roze ouderen te vergroten. Van informatiebronnen, tot leestips, tot quizzen of filmtips: er zijn volop mogelijkheden om laagdrempelig en tegen lage kosten aandacht te besteden aan LHBTIQ⁺-ouderen binnen je (zorg)organisatie. De toolkit is op deze pagina te vinden.

Tips

• Er zijn LHBTIQ+-ouderen in uw organisatie of wijk
• Stel neutrale, open vragen (Wie is/was uw partner)
• Let op woordgebruik (stel identiteit voor lichaam; ga mee in zelfbenoeming)
• Iedereen gelijk behandelen = heteronormatief (er zijn nu eenmaal verschillen tussen hetero-ouderen en LHBtIQ+-ouderen)
• Aandacht voor levensloop, leefstijl, netwerk, gezondheid
• Extra aandacht voor privacy/geheimhouding
• Informeer jezelf, wees zichtbaar, sociale kaart
• Rotterdam is de Roze Stad van 2022: een mooie aanleiding om meer aandacht te besteden aan roze ouderen