Foto: Nicky Angelina Visuals

Rotterdam speelde een wezenlijke rol in het slavernijverleden. Dat verleden werkt nog altijd door in het heden. Om meer Rotterdammers bewust te maken van het koloniale en slavernijverleden, is Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst gestart met het educatieprogramma History Matters. IDEM Rotterdam sprak Fariël Becker, co-initiator van het educatieprogramma History Matters: “Vaak zit deze kennis besloten in dikke boeken of wetenschappelijke artikelen, maar wij willen deze belangrijke informatie toegankelijk presenteren aan alle Rotterdammers.”

Wat is History Matters?

History Matters is het nieuwe educatieprogramma van Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst over het koloniale en slavernijverleden van Rotterdam. Het is gemaakt voor en door Rotterdammers, gedurende het schooljaar 2021-2022. Met dit programma gaan we met Rotterdammers in gesprek over het Rotterdamse koloniale en slavernijverleden en de doorwerking die dit heeft op de hedendaagse samenleving.

Het hoofdproject van het educatieprogramma is een maandelijks college in Theater Zuidplein, dat toegankelijk is voor iedereen, waar historici en andere gasten ons bijpraten over dit thema. De colleges worden gemaakt in samenwerking met studenten van het Albeda, Zadkine en de Hogeschool Rotterdam, omdat we het belangrijk vinden om jongeren erbij te betrekken.

De colleges zijn niet alleen live te volgen in het theater, maar ook achteraf terug te zien via Open Rotterdam. De eerste aflevering had als thema ‘Thuis in de postkoloniale stad’. Presentatrice Hasna El Maroudi ging in gesprek met historici Esther Captain en Gert Oostindie en spoken-wordartieste Zaïre Krieger droeg een stuk voor. Aflevering 2 gaat over het begin van het koloniale project en zal plaatsvinden op 26 oktober. De gastsprekers zijn Gerhard de Kok, Karwan Fatah-Black en de stadsdichter van Rotterdam Dean Bowen.

Hoe zijn jullie op het idee gekomen voor History Matters?

De missie van het educatieprogramma is het zichtbaar en bespreekbaar maken van een gedeelde geschiedenis van ons Rotterdammers, die tot nu toe onderbelicht is gebleven. We vinden het belangrijk dat kennis over het koloniale en slavernijverleden toegankelijk is, maar vaak zit deze kennis besloten in wetenschappelijke artikelen of dikke boeken. Daarom hebben we nagedacht over een laagdrempelige manier om deze kennis te delen. Het hoofdproject zijn daarom de colleges, die voor iedereen te bezoeken of te kijken zijn. Tijdens de colleges streven we verbinding tussen Rotterdammers na door middel van een dialoog. Daarnaast hebben we een reader gemaakt, vol met leestips over de koloniale geschiedenis en omgaan met het slavernijverleden. Ook zijn we bezig met een lespakket voor onderwijsprofessionals, zodat docenten straks materiaal hebben om met dit onderwerp in de klas aan de slag te gaan. En natuurlijk hopen we dat het ook in de stad en door alle Rotterdammers breed wordt gedragen. Zodat we daarop kunnen voortborduren. We zijn daarnaast voor andere deelprojecten samenwerkingen aangegaan met diverse partners in de stad die dit onderwerp ook een warm hart toedragen. Een daarvan is Lantaren Venster waar iedere maand een film te zien is dat gerelateerd is aan dit onderwerp.

Waarom is het belangrijk dat Rotterdammers op de hoogte zijn van de koloniale geschiedenis van de stad?

Geschiedenis doet ertoe. De koloniale en slavernijgeschiedenis is geen voetnoot van de gouden eeuw. Het is een fundamenteel onderdeel van de gouden eeuw. Alleen is dat onderdeel veel te lang in te lage mate aan bod gekomen in de geschiedenisboeken.

Wat in het verleden is gebeurd, heeft een uitwerking op het heden. Denk aan maatschappelijke problemen, zoals racisme, die letterlijk tot die tijd terug te voeren zijn. Als we maatschappelijke vraagstukken beter willen begrijpen, zullen we ook dit gedeelte van de geschiedenis moeten bespreken. Dit kan een ongemakkelijke ervaring zijn voor mensen, maar is absoluut noodzakelijk voor een diverse en inclusieve stad die zijn verantwoordelijkheid wil pakken.

Wat betekent het koloniale verleden voor jonge Rotterdammers?

Ik wil niet voor hen spreken, maar ik zie dat de jongeren die deelnemen aan History Matters actief op zoek zijn naar hun verleden. Ze stellen kritische vragen en zijn niet bang om hun onbehagen te tonen over het feit dat dit onderwerp onderbelicht is gebleven. Tijdens de opnames voor de afleveringen, stellen ze scherpe vragen aan onze gasten. Hoe heeft deze dehumanisering van mensen ooit kunnen gebeuren?

Juist omdat deze studenten goed gebruikmaken van hun recht van meningsuiting, is het belangrijk dat ze meedenken aan de inhoudelijke vormgeving van het programma. Gelukkig krijgen we ook echt veel aanmeldingen van studenten die willen meedenken.

Wat heeft jullie het meest verrast tot nu toe?

Al bij het eerste college was de opkomst heel goed. Dat bevestigde ons vermoeden dat het een onderwerp is waar veel mensen meer over willen weten. Er is veel informatie beschikbaar, maar wij proberen die op een goede en toegankelijke manier te presenteren.

Wat mij persoonlijk heeft verrast, is de conclusie van het onderzoek naar het slavernijverleden van Rotterdam. Uit de drie boeken die hierover zijn geschreven, blijkt dat slavernij verankerd is met Rotterdam. Dat vermoeden was er al, maar nu zie je in die onderzoeken dat er namen en rugnummers zijn genoemd. Dat maakt het veel concreter en visueler voor mensen. Het zijn geen anonieme vermoedens meer, maar concrete feiten. Dat geeft een opdracht aan de stad om hier wat mee te doen.

Wat zou dat kunnen zijn?

Wij zouden het bijvoorbeeld interessant vinden om met enkele van die bedrijven in gesprek te gaan. Er zijn Rotterdamse bedrijven die nog steeds bestaan, en die hun fundament op het slavernijverleden hebben gebouwd. We willen hen niet aan de schandpaal nagelen, maar open het gesprek aangaan. We zouden graag praten over hoe ze hierin staan en hoe ze met die kennis omgaan.

Wat kunnen we als samenleving doen om alerter te worden op het belang van de koloniale geschiedenis?

Natuurlijk alle programma’s en activiteiten bijwonen van History Matters. We willen met dit programma echt duidelijk maken dat geschiedenis doorwerkt in het heden. Pas als we ons bewust zijn van het belang van kennis over die geschiedenis, kunnen we de volgende stappen gaan zetten. Eerst moet erkend worden dat deze vreselijke geschiedenis heeft plaatsgevonden, in plaats van te herhalen ‘dat het zo lang geleden is’. Dat is het begin van inzicht in het effect dat kolonialisme heeft gehad op bepaalde bevolkingsgroepen en welke doorwerking het heeft in ons heden. Als we er niets aan doen, kan er geen verwerking plaatsvinden en blijft het een negatieve invloed hebben op de toekomst.

Heb je nog een tip voor professionals?

Wees je bewust van het belang van de koloniale en slavernijgeschiedenis voor je doelgroep, bijvoorbeeld cliënten of leerlingen. Docenten kunnen onze website in de gaten houden, want binnenkort komt ons lespakket over dit thema beschikbaar. Als er in jouw organisatie nog niemand bezig is met dit thema, zoek dan aansluiting bij andere organisaties die dat wel zijn. Kijk hoe je het samen kan oppakken. En als je niet weet waar je moet beginnen, kom dan naar een van onze colleges!

Wil je meepraten?

Op dinsdag 26 oktober wordt de tweede aflevering van History Matters opgenomen in Theater Zuidplein. Een kaartje, inclusief drankje, voor de live talkshow kost 5 euro. Meer informatie over History Matters en terug te kijken afleveringen vind je op de website van Open Rotterdam of van Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst. Wil je meepraten? Neem dan contact op met de organisatie via de socialemediakanalen van History010.

Op dinsdag 23 november zal de film El Abrazo de la Serpiente worden getoond in Lantaren Venster. Een kaartje voor de film kost 10,50 euro en kan je verkrijgen via de website van Lantaren Venster.