Feminist, bicultureel, activist, Joods: Dalit Lymor omarmt ál haar identiteiten. Tijdens het IDEM Kennisatelier ‘Zichtbaar Joods, maar niet altijd’ op 23 februari vertelt zij vanuit haar eigen ervaring over jodendom, diversiteit en feminisme. IDEM interviewde de illustratrice over haar verschillende identiteiten, hoe deze elkaar beïnvloeden en hoe ze haar werk vormen.  

“Toen ik als 12-jarige op school les kreeg over vrouwenrechten en ik erachter kwam dat vrouwen niet altijd al mochten stemmen, begon ik me erover op te winden”, vertelt Lymor tijdens een Teams-videogesprek. “Ik riep: als daarvoor opkomen feminisme is, nou, dan ben ik ook een feminist.” Sinds dat moment bevraagt Dalit allerlei ‘vanzelfsprekendheden’, bijvoorbeeld waarom vrouwen vroeger meestal de achternaam van hun man aannamen of waarom ze minder verdienen dan een man voor hetzelfde werk.  

Na de middelbare school ging Dalit naar het Grafisch Lyceum. Je brood verdienen met je creativiteit, daar zag ze wel wat in. Ze vervolgde haar opleiding aan de Willem de Kooning Academie. “Ik was nog steeds heel uitgesproken en voelde de drang om daar meer mee te doen”, vertelt Dalit. “Op de kunstacademie leerde ik hoe ik dat kon omzetten naar illustraties.” Op die illustraties – die onder meer te vinden zijn op haar Instagram – komt nog wel eens kritiek. “Niet per se op het beeld zelf”, licht Dalit toe, “maar soms wel op de boodschap. Dan ontstaat er een dialoog in de comments. Gelukkig kan ik daar reageren. Als ik beargumenteer wat ik vind en voel, dan zien mensen dat ik niet van een slechte plek kom.”  

Geen hokje ‘Joods’ 

Als biculturele, joodse, feministische vrouw is ze soms lastig te plaatsen voor anderen. Daarover in gesprek gaan is een belangrijke pijler voor Dalit. “In de synagoge word ik gezien als het linkse, progressieve kunstmeisje”, vertelt ze. “Eigenlijk ben ik een minderheid binnen een minderheid. Toch is het fijn om daar te zijn, want buiten de synagoge kom ik eigenlijk geen Joodse mensen tegen.”  

De representatie van Joodse mensen in de Nederlandse samenleving is dan ook ver te zoeken. “Uit angst voor antisemitisme houdt mijn generatie, en die daarvoor, zich vrij stil als het gaat om hun Joodse identiteit. Ze benoemen het niet expliciet, of vermijden het onderwerp, uit angst. Of omdat ze gewoon geen zin hebben om te praten over het conflict tussen Israël en Palestina.”  

Niet iedere Jood is automatisch op de hand van Israël. “Wat niet iedereen door heeft is dat Joods zowel een etniciteit is, als een nationaliteit, als een geloof”, legt Dalit uit. “Niet voor iedere Joodse persoon is dat alledrie aan de orde, wat het lastig maakt. Zelf ben ik Joods, maar ik geloof niet in god, bijvoorbeeld. Ik richt me vooral op de Joodse filosofie.” 

Daarnaast is er een enorme diversiteit binnen het begrip ‘Joods’. “In mijn ervaring zien mensen in Europa Joden vaak als witte mensen”, zegt Dalit. “Maar door de diaspora zijn joodse mensen over de hele wereld verspreid. Je hebt Arabische joden, sefardische Joden, Joden uit Oost-Europa. En na de diaspora, ontstonden er opnieuw vermenging. Joodse mensen hebben alle kleuren van de wereld. Het is echt een misvatting dat Joods-zijn ’één ding’ is.”  

Gezien worden 

Zelf kreeg Dalit ook vaak het advies om haar Joodse identiteit maar vooral voor zichzelf te houden. “Op een gegeven moment besloot ik dat niet meer te doen”, vertelt ze. “Mijn naam roept namelijk heel veel vragen op, omdat het niet heel herkenbaar is. Ik leg dan uit dat ik Joods ben, maar ook Nederlands en Argentijns. Ik ben namelijk in de veronderstelling dat benoemen dat je Joods bent, ervoor zorgt dat we gezien worden en er meer ruimte is.” 

Toch is het niet altijd gemakkelijk om open te zijn over haar identiteit. “Ik merkte dat praten over je Joodse identiteit een bepaald ongemak oproept. Het is vaak niet slecht bedoeld, maar mensen worden er heel ongemakkelijk van”, legt Dalit uit. “Ik denk dat Nederlanders zich enerzijds beschaamd voelen over de holocaust. Ze weten zich vaak geen houding te geven als het daarover gaat. Anderzijds heeft het te maken met stereotypen. Bij een Joodse persoon denken veel mensen aan een man met een keppeltje en een lange baard. Ze zien dan niet een jonge vrouw met rood haar voor zich. Dat resoneert niet.”  

Discriminatie 

Hoewel Dalit gevormd is door al die verschillende identiteiten, is de een niet belangrijker dan de ander. “Als je mij hoort praten, dan hoor je een Nederlandse meid. Maar ik ben voortgekomen uit mijn moeder, die Argentijns is, dus dat zit ook in mij. Dus daarom heb ik ook wel discriminatie meegemaakt.” Desondanks gaat Dalit vrij vlekkeloos door het leven. “Omdat ik zo uitgesproken ben, kom ik wel eens in minder fijne situaties terecht. Toen ik bijvoorbeeld na de inhuldiging van Feyenoord op een terrasje was, hoorde ik dat er ‘K-joden’ werd geroepen. Ik denk niet dat die mensen mij in een oven willen stoppen maar ik ben wel weggegaan. Het gemak waarmee dat soort racisme in de mond wordt genomen verbaast me.”  

Representatie en dialoog zijn volgens Dalit de eerste stappen om dit in de toekomst te voorkomen. “We moeten af van het stereotypen dat joodse mensen alleen bestaan uit mannen met een keppeltje en baard. Daarnaast is kennisbevordering belangrijk: joden zijn meer dan de holocaust. Ga daarover in gesprek, durf te praten en ben niet bang om fouten te maken, hoe ongemakkelijk of pijnlijk het gesprek misschien ook gaat zijn.”  

Zou je graag samenwerken met Dalit Lymor of haar willen inschakelen voor feministische illustraties? Neem dan contact met haar op via www.dalitlymor.com

Meer weten over antisemitisme? 

Kom naar het online Kennisatelier ‘Zichtbaar Joods, maar niet altijd’ op dinsdag 23 februari 2021. Lees hier meer over het Kennisatelier of meld je direct aan