In Nederland zijn er maar liefst 600.000 eenoudergezinnen. In hun eentje dragen deze ouders zorg voor een of meerdere kinderen, vaak in combinatie met hun baan of vrijwilligerswerk. Toch ligt eenzaamheid op de loer. Maar juist bij gezinnen is eenzaamheid taboe: je hebt je kinderen toch? IDEM Rotterdam sprak met Patricia Ooms, directrice van Dona Daria, over eenzaamheid onder alleenstaande ouders. ‘De wetgeving is nog stééds niet toegespitst op alleenstaande ouders.’

Bijna 1 op de 6 kinderen in Nederland groeit op in een gezin met één ouder. Maar omdat onze samenleving nog altijd is ingericht op het traditionele gezin, vallen deze alleenstaande ouders soms tussen wal en schip. Dona Daria – het centrum voor emancipatie, participatie en inclusie – probeert hen te ondersteunen. ‘Vanuit politiek oogpunt is het gezin nog steeds de hoeksteen van de samenleving’, zegt Patricia Ooms, directrice van Dona Daria. ‘Voor andere leefvormen, waarvan we er inmiddels ook tig kennen, is juridisch gezien weinig geregeld. Zo hebben koppels bijvoorbeeld nog altijd meer belastingvoordeel dan alleenstaanden.’

Niet alleen juridisch of politiek ligt de focus nog altijd op het traditionele gezin, maar ook maatschappelijk. ‘In allerlei culturen worden alleenstaande ouders uitgesloten’, legt Ooms uit. ‘Ze vallen buiten de norm en hebben het gevoel dat ze er helemaal alleen voor staan. Daardoor ontstaat eenzaamheid.’

Ooms noemt een praktisch voorbeeld uit het begin van de coronacrisis: ‘Het advies was om alleen boodschappen te doen. Als een alleenstaande ouder dan met haar kind of kinderen bij de supermarkt aankwam, werden ze geweigerd. Maar ja, je kan jonge kinderen niet zomaar alleen thuis laten. Heel veel regels, maar dus ook wetten, houden geen rekening met deze groep.’

Empowerment

Alleenstaande ouders kunnen bij Dona Daria terecht voor ondersteuning. Vaak worden zij doorverwezen vanuit de gemeente. ‘De ondersteuning bestaat vooral uit empowerment’, legt Ooms uit, ‘zowel individueel als in groepsverband. Alleenstaande ouders leren ook heel veel van elkaars ervaringen en verhalen. Belangrijke signalen geven wij door aan de gemeente of landelijke overheid. Zo is bijvoorbeeld kinderopvang niet alleen hartstikke duur, maar ook niet ingericht op onregelmatige diensten. Iemand die nachtdiensten werkt, die kan niet bij de kinderopvang terecht. Of iemand die maar voor twee uurtjes opvang nodig heeft, moet meteen een dagdeel afnemen en dus onnodig veel betalen.’

Gratis kinderopvang zou een stap in de goede richting zijn. ‘Maar ook een andere houding van werkgevers zou helpen’, zegt Ooms. ‘Er zijn natuurlijk ook alleenstaande vaders. Als die aangeven parttime te willen gaan werken om voor hun kind te kunnen zorgen, dan ervaren ze vaak weerstand. Alleenstaande vaders lopen tegen dezelfde problemen aan als alleenstaande moeders, alleen weten zij minder vaak de weg naar hulpverlening te vinden. Vanuit genderstereotypen hebben mannen toch nóg meer het gevoel dat ze het zelf moeten oplossen dan vrouwen.’

Alleenstaande ouders uit de LHBTIQ+-gemeenschap ervaren ook nog andere problemen. ‘Bij die groep ontstaan de problemen meestal als ze uit elkaar gaan’, legt Ooms uit. ‘Vaak is een van de partners de biologische ouder van het kind. Als de relatie of het huwelijk stukloopt, dan eist de biologische ouder meestal het kind op. Wettelijk gezien gaat het gezag ook bijna automatisch naar de biologische ouder. Dat levert natuurlijk heel veel stress op, ook voor het kind. De wet- en regelgeving zou echt op de schop moeten om inclusiever te zijn naar diverse leefvormen.’

Eenouderpunt

Tot die tijd staan alleenstaande ouders er toch niet helemaal alleen voor. Dona Daria richt samen met Single Super Mom het landelijk eenouderpunt op. ‘Dat is een platform waar alleenstaande ouders met al hun vragen terecht kunnen’, zegt Ooms. ‘Hier kunnen ook alle organisaties die iets met dit thema doen straks hun aanbod kwijt. De hulpverlening is soms erg versnipperd, dus op die manier proberen we het toegankelijker te maken voor de ouders.’

Professionals die met een alleenstaande ouder werken, hoeven zich niet meteen als oppas aan te bieden. ‘We zijn vaak geneigd om allerlei oplossingen aan te dragen’, legt Ooms uit, ‘maar vaak is dat niet eens nodig. Luisteren is vaak al voldoende. Het gaat vaak om het verhaal zelf, en om contact – écht contact.

Meer weten?

Op donderdag 24 maart 2022 organiseert IDEM Rotterdam het Kennisatelier ‘Maar je hebt toch kinderen?’ Tijdens dit Kennisatelier bespreken we wat we samen kunnen doen om eenzaamheid onder alleenstaande ouders te herkennen, erkennen en bespreekbaar te maken? Lees hier alles over de bijeenkomst en meld je direct aan!