Gendertransitie in het kort

Wat is transgender zijn?

Een man kan worden geboren met het soort lichaam dat je meestal bij meisjes ziet. Een vrouw kan worden geboren met het soort lichaam dat je meestal bij jongens ziet. En veel mensen zijn als persoon geen man óf vrouw.

Mensen die deze ervaringen hebben, herkennen zich vaak in het woord transgender. Dit betekent dat je gender (hoe mannelijk/vrouwelijk je als persoon bent) anders is dan je geslacht (hoe mannelijk/vrouwelijk je lichaam is).

(N.B.: Gender en geslacht zijn heel individueel. Veel mensen gebruiken daarom andere woorden voor zichzelf dan de termen in dit artikel.)

Vormen van transitie

Een gendertransitie houdt in dat iemand andere kleding kan kiezen, een ander kapsel, andere voornaamwoorden (zoals “hij” of “zij” of “die”) en een andere naam.

Ook kan een gendertransitie medisch zijn. Bij een medische transitie komen hormonen en chirurgie kijken. Dat wordt ook wel een geslachtsverandering genoemd.

Transitie is een manier voor veel mensen om hun leven op een normale manier te leiden. Met behulp van hormonen, chirurgie en andere behandelingen (bijvoorbeeld haarverwijdering) kunnen transgender mensen hun lichaam aanpassen naar wat bij hen past.

Detransitie

Sommige mensen die in gendertransitie zijn gegaan, komen vervolgens in een detransitie. Dit betekent dat zij niet langer in transitie zijn, of dat zij hun transitie omkeren. Hier zijn veel verschillende redenen voor.

Een detransitie kan puur sociaal zijn, waardoor iemand dus bijvoorbeeld weer met de eerdere naam en de eerdere kledingstijl door het leven gaat.

Een detransitie kan ook medisch zijn. Dan keert iemand de medische effecten van transitie weer om.

Bewuste detransitie

Sommige mensen gaan bewust in detransitie. Bij bewuste detransitie zijn er verschillende redenen, zoals:

• Transgender mensen die ervoor kiezen om hun transitie om te keren. Bijvoorbeeld omdat de discriminatie die zij als transgender persoon meemaken in de maatschappij te hevig is. Of vanuit een (religieuze) levensovertuiging.
• Transgender mensen die nu behoefte hebben aan een andere vorm van transitie dan eerder. Denk hierbij bijvoorbeeld aan transgender mensen die een andere behoefte voelen dan een strikt mannelijk of strikt vrouwelijk lichaam.
• Mensen die eerder gedwongen werden tot transitie, bijvoorbeeld intersekse mensen die als baby zijn geopereerd, en die nu een lichaam willen dat beter bij hen past.
• Mensen die erachter komen dat zij eigenlijk niet transgender zijn, en die om deze reden spijt hebben van hun transitie. Deze groep is relatief klein.

Onvrijwillige detransitie

Een detransitie kan ook onvrijwillig zijn.

Het kan gebeuren dat hormonale medicatie niet langer kan worden gebruikt vanwege gezondheidsproblemen. Hierdoor keert het lichaam gedeeltelijk terug naar het oude uiterlijk. Dit kan erg ongewenst zijn voor de transgender persoon.

Een detransitie kan ook plaatsvinden doordat iemand geen toegang meer krijgt tot hormonale medicatie. Bijvoorbeeld door dwang vanuit wetgeving, artsen, ouders of verzorgers.

(N.B.: Als iemand onvrijwillig in detransitie gaat omdat de ouders/verzorgers de medicatie afpakken, is er sprake van een strafbaar feit. In zo’n situatie loont het zich om contact op te nemen met de politie.)

Sociale factoren

Mensen die in detransitie gaan, worden vaak geconfronteerd met schaamte en verwijten vanuit de maatschappij. Het kan dus erg belangrijk zijn om een invoelende, luisterende houding aan te nemen.

De cliënt kan sociaal opnieuw “uit de kast” moeten komen. Ook kan iemand de BRP-gegevens weer terug willen draaien. Dit kan een stigmatiserend proces zijn, waarbij er veel behoefte is aan mentale en praktische steun. Men kan daarom het beste samen, op een gelijkwaardige manier, bespreken wat er nodig is.

Bestaat de wens voor aanpassende chirurgie? Dan kan het zijn dat de verzekering deze bij een detransitie niet vergoedt. Ook op dat moment is extra mentale en sociale steun heel gewenst.

Ongeacht de drijfveer achter de detransitie, kan de cliënt in detransitie veel problemen ervaren met het eigen uiterlijk. Dit kan leiden tot depressie en zelfmoordgedachten. Mensen die dit ervaren, kunnen baat hebben bij (groeps)therapie en extra mentale begeleiding in het dagelijks leven.

Een fase?

Veel mensen die in detransitie gaan, kiezen uiteindelijk weer voor transitie.

Alsnog is het belangrijk om de detransitie óf de transitie niet als een “fase” te bestempelen. Het pad van gendervragen is namelijk voor elk mens heel individueel, en heeft geen standaard begin- of eindpunt.

In open dialoog kan er steeds opnieuw samen worden gekeken waar iemand behoefte aan heeft.

Een lijst met links

Meer vragen over…