Neurodivergentie en neurodiversiteit: wat betekent het?
In het kort:
De woorden neurotype, neurotypisch, neurodivergent, neuroatypisch en neurodivers zijn inclusieve termen om mensen mee te beschrijven. Met deze woorden kan je aangeven dat je een bondgenoot wil zijn voor verschillende groepen mensen.
- neurotype = hoe iemands hersenen zijn.
- neurotypisch = iemand wiens hersenen als “normaal” worden gezien in de maatschappij.
- neurodivergent of neuroatypisch = iemand wiens hersenen niet als “normaal” worden gezien in de maatschappij.
- neurodivers = een diverse groep mensen, met verschillende neurotypes.
Verschillende soorten mensen
Neurotypes
Het woord “neuro-” gaat over de hersenen. Bij verschillende mensen werken de hersenen op verschillende manieren.
Er zijn veel neurotypes: verschillende types hersenen.
Neurotypisch
In elke maatschappij is er een bepaald beeld van wat normaal is. Het is in de Nederlandse cultuur bijvoorbeeld de norm om geen obsessies te hebben, om geen dwanggedachten te krijgen, en om geen stemmen te horen.
Iemand die hetzelfde is als een norm noemen we “typisch.” Als we het hebben over de hersenen zeggen we dus: iemand die hetzelfde is als de norm is neurotypisch.
Neurodivergent
Veel mensen hebben een ander type hersenen dan de norm. Zij hebben dus een ander neurotype dan wat “normaal” is in hun cultuur.
Iets dat anders is dan de norm, noem je ook wel divergent. Mensen wiens hersenen anders zijn dan de norm van hun cultuur noem je dus neurodivergent. Dit is een inclusieve, vriendelijke term.
Iemand die neurodivergent is, is niet neurotypisch. Neurodivergente mensen worden ook wel neuroatypisch genoemd (de “a” in het midden betekent “niet”).
Met de woorden neurodivergent en neuroatypisch heb je het bijvoorbeeld over mensen met ADHD, autisme, OCD, schizofrenie, of andere condities.
Neurodiversiteit
Als je verschillende soorten mensen in een groep hebt, heet dat diversiteit. Een groep mensen met diverse soorten hersenen heet dus neurodivers.
Denk daarbij bijvoorbeeld aan een groep waarin een paar mensen het neurotype ADHD hebben, een paar het neurotype autisme, en een paar het neurotype schizofrenie. Dat is een neurodiverse groep.
Of denk aan een diverse groep waarin sommige mensen neurotypisch zijn, en waarin andere mensen juist neurodivergent zijn. Ook dat is diversiteit. Sommige mensen voldoen aan de norm, en anderen weer niet.
De maatschappij is ook zo’n groep. Daarom is de maatschappij dus neurodivers. Het is belangrijk om de diversiteit van mensen hierbinnen te respecteren.
Ben je dan ziek, of ben je dan gek…?
Elke groep mensen heeft andere normen en waarden als het om verschillende neurotypes gaat. In sommige (sub)culturen is het bijvoorbeeld heel normaal om stemmen te horen, of om autisme te hebben. Het kan dus zijn dat mensen zichzelf helemaal niet als neurodivergent zien als zij deze dingen in zich dragen.
Om deze reden is het belangrijk om mensen niet als “ziek” of “gek” te bestempelen zonder hun instemming. In plaats daarvan kan je ervoor kiezen om in open dialoog te gaan. Zo kan je samen kijken hoe iemand in de wereld staat, en wat diegene nodig heeft.