Hoe kan ik toegankelijke ruimtes inrichten?
Een inclusieve benadering
Het inrichten van toegankelijke ruimtes vereist aandacht voor verschillende aspecten. Zo zorg je ervoor te zorgen dat ze voor alle mensen bruikbaar zijn, ongeacht hun mobiliteit of speciale behoeften.
Belangrijke richtlijnen zijn onder andere:
- Het creëren van voldoende ruimte voor manoeuvreerbaarheid van rolstoelen, het installeren van stevige en goed geplaatste handgrepen en steunrails, en het zorgen voor een drempelvrije toegang.
- Voor Dove en slechthorende mensen kan een ringleiding (hoorlus) worden geïnstalleerd om geluid te versterken.
- In een lift is het belangrijk dat de knoppen goed voelbaar zijn, bij voorkeur met braille bij elke knop. Ook een stem die de verdieping aankondigt maakt een lift veel inclusiever.
- Zorg in elke ruimte voor goed licht (het liefst dimbaar) een goed kleurencontrast, en weinig geluiden. Net zo belangrijk is een goed zichtbare uitgang die voor iedereen direct te bereiken is. Op deze manier verwelkom je niet alleen mensen met een lichamelijke beperking, maar ook mensen die overprikkeling kunnen ervaren.
Toegankelijke toiletten
Aangepaste ruimtes
Een aangepaste toiletruimte zorgt dat iedereen veilig naar het toilet kan. Denk daarbij aan vrije doorgang (minstens 85 centimeter) voor rolstoelgebruikers, en een deur die naar buiten toe opent met een horizontale beugel. Er kan een alarmkoord worden geplaatst op 40 centimeter hoogte (of lager) rondom de hele muur. Een muurbeugel naast het toilet helpt mensen om te gaan zitten en weer te gaan staan. Zorg verder voor genoeg ruimte voor rolstoelgebruikers om zich vrij in te bewegen. Daarnaast is het essentieel om de toiletten goed te verlichten en te voorzien van noodoproepsystemen voor noodsituaties.
Let altijd op dat de richtlijnen in Artikel 4.8.7. van het Besluit bouwwerken leefomgeving worden aangehouden. Daarnaast geldt de Europese norm “NEN-EN 17210:2021 Accessibility and usability of the built environment” en de bijbehorende “Technical Reports: TR1 en TR2”.
Privacy is belangrijk. Denk hierbij aan aparte, afgesloten wastafels voor mensen met een stoma of met andere medische hulpmiddelen.
Zorg niet alleen voor rolstoeltoegankelijkheid, maar ook voor een spiegel op de juiste hoogte, goed bereikbaar toiletpapier, een afgesloten prullenbak, een handendroger waar iedereen bij kan, en veel contrast in kleuren.
Ook is het belangrijk dat baby’s overal verschoond kunnen worden: een commode in elke toiletruimte (in hoogte verstelbaar) is een goede manier om toiletten inclusief in te richten.
Genderneutrale toiletten
Genderneutrale toiletten bieden op een praktische manier een veilige plek voor transgender mensen, non-binaire mensen en intersekse mensen. Deze groepen maken veel discriminatie en geweld mee in toiletruimtes.
In plaats van “dames” en “heren” kan de nieuwe indeling bijvoorbeeld bestaan uit “toiletpot en urinoirs” en alleen “toiletpot” (met bijbehorende icoontjes). Ook een welkomst-tekst aan de muur voor alle genders kan voor meer veiligheid zorgen. Meer weten? De toiletkit van Transgender Netwerk biedt verdere informatie.
Veel mensen hebben een prullenbak nodig als ze naar het toilet gaan. Denk daarbij niet alleen aan transgender mannen die menstrueren, maar ook aan mensen die incontinentieproducten en ander hygiëneverband gebruiken, en die dit ongezien weg willen gooien. Met een prullenbak met deksel naast élke toiletpot wordt de ruimte dus veel toegankelijker voor iedereen.
Het kan belangrijk zijn om ook rekening te houden met mensen die (bijvoorbeeld vanuit hun geloof of vanuit trauma) niet de toiletruimte willen delen met mensen van andere genders. Voor hen kan naast de inclusieve indeling ook een klassieke indeling blijven bestaan.
Toegankelijke kleedruimtes
Niet iedereen kan zich in het openbaar veilig omkleden of in het openbaar veilig douchen. Daar zijn veel verschillende redenen voor.
Sommige mensen hebben medische aandoeningen waardoor een openbare kleedkamer lastig kan zijn, zoals bijvoorbeeld anorexia of incontinentie. Iemand kan ook een lijf hebben dat afwijkt van de norm, zoals transgender mensen en intersekse mensen. Dan kan het erg onveilig zijn om je in het openbaar om te kleden.
Al dit soort dingen vormen een grote barrière om deel te nemen aan bijvoorbeeld sport, fysiotherapie of toneel.
Het kan daarom een goed idee zijn om te zorgen voor kleedhokjes met slot waar mensen zich privé om kunnen kleden, met daarin een douche, een wasbak en een afgesloten prullenbakje. Zo kan iedereen veilig meedoen.
Communicatie met de doelgroep
Twijfel je of een ruimte inclusief genoeg is? Dan is het een goed idee om direct met de doelgroep te overleggen. Bijvoorbeeld bij een belangenorganisatie voor rolstoelgebruikers, of een patiëntenorganisatie voor blinde mensen.
Als je toegankelijkheid vanaf het begin meeneemt in het ontwerp, voorkomt dat latere problemen. Het goede nieuws is: toegankelijkheid hoeft helemaal niet duur of complex te zijn.
Samen kan op een gelijkwaardige manier worden besloten welke aanpassingen goed werken. Met de tijd verandert ook de technologie, dus er bieden zich continu nieuwe kansen en mogelijkheden.