Direct naar inhoud
Direct naar zijbalk

Hoe benader ik mensen met een licht verstandelijke beperking op een inclusieve manier?

Cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB) kunnen specifieke behoeftes, kwetsbaarheden en communicatiestijlen hebben. Zeker omdat de (digitale) wereld steeds complexer aan kan voelen, lopen cliënten in deze omstandigheden vaak tegen onnodige barrières aan. Daarom is het fijn om praktische handvatten te hebben, zodat gesprekken goed verlopen. In dit artikel delen we tips voor en inclusieve benadering van mensen in deze doelgroep.

LVB in het kort

In Nederland hebben naar schatting iets meer dan 1 miljoen mensen een licht verstandelijke beperking. Officieel gaat het hierbij om een IQ-score tussen de 50 en 70. Ook mensen met een IQ-score tussen 70 en 85 kunnen gebruik maken van wettelijke LVB-voorzieningen. In de praktijk spelen er meer factoren dan alleen een IQ-score. Denk daarbij bijvoorbeeld aan:

  • moeite met lezen, schrijven en rekenen
  • moeite met communiceren en probleemoplossing
  • moeite met het op orde krijgen en houden van het huishouden
  • moeite met reizen zonder begeleiding
  • moeite met persoonlijke verzorging

Door deze factoren kan een cliënt zich angstig, eenzaam of onbegrepen voelen in de maatschappij. Een sensitieve benadering is dus erg belangrijk.

Praktische tips

1. Bouw een vertrouwensrelatie op
Bij het werken met mensen met een LVB is het belangrijk om een veilige en vertrouwelijke sfeer te creëren. Gebruik eenvoudige taal, stel open vragen en toon geduld. Let ook op non-verbale signalen; mensen met een LVB kunnen moeite hebben hun emoties of behoeftes verbaal te uiten. Begin bijvoorbeeld met een rustig gesprek zonder direct over doelen of uitdagingen te praten. Kijk ook of je een situatie kan creëren waarbij iemand niet steeds oogcontact hoeft te maken, zoals naast elkaar zitten in plaats van tegenover elkaar. Dit helpt om de drempels te verlagen.

2. Gebruik eenvoudige en concrete communicatie
Mensen met een LVB hebben vaak baat bij korte en duidelijke zinnen. Vermijd jargon of ingewikkelde woorden. Herhaal belangrijke informatie en vraag regelmatig of alles duidelijk is. Je kunt bijvoorbeeld vragen: “Kun je mij in je eigen woorden vertellen wat we hebben besproken?” Dit helpt om misverstanden te voorkomen. Het gebruik van visuele hulpmiddelen zoals pictogrammen of schema’s kan ook ondersteunen bij het overbrengen van informatie. Let er wel op dat de afbeeldingen niet te abstract zijn.

3. Stel haalbare doelen en werk stap voor stap
Voor mensen met een LVB kunnen grote doelen overweldigend zijn. Breek taken of plannen op in kleine, concrete stappen. Gebruik een checklist of visuele planning om overzicht te bieden. Je kan ervoor kiezen om iedere stap die is gezet even samen te vieren, hoe klein ook, om het gevoel van zelfvertrouwen en competentie te benadrukken en vergroten.

4. Wees voorspelbaar en duidelijk
Structuur en voorspelbaarheid zijn cruciaal. Geef duidelijk aan wat er gaat gebeuren en wanneer. Laat bijvoorbeeld weten hoe een afspraak verloopt en hoe lang het zal duren. Vermijd onverwachte veranderingen en informeer de cliënt op tijd als er toch iets wijzigt. Een voorbeeld: “Volgende week praten we over je werkplanning. Dat doen we op dinsdag om tien uur, net zoals vandaag. We gaan een uur lang praten.”

5. Toon begrip
Mensen met een LVB kunnen moeite hebben met complexe situaties of sociale interacties. Wees je bewust van de uitdagingen, zoals geldbeheer, tijdsplanning of het omgaan met regels. Ook kan er eenzaamheid spelen. Voor de cliënt is het fijn om direct en op een gelijkwaardige manier te worden betrokken bij alle beslissingen.

6. Focus op sterke kanten
Het is belangrijk om niet alleen te kijken naar wat iemand niet kan, maar juist te benadrukken wat iemand wél kan. Mensen met een LVB kunnen vaak prima omgaan met thema’s waar hun interesse naar uitgaat. Door hierop voort te bouwen, kun je hun zelfvertrouwen vergroten en hen beter ondersteunen in hun ontwikkeling op andere gebieden.

7. Werk samen met hun netwerk
Veel mensen met een LVB zijn afhankelijk van een sociaal netwerk, zoals familie, vrienden of begeleiders. Betrek dit netwerk waar mogelijk, zolang de cliënt hiermee instemt. Dialoog zorgt ervoor dat er een bredere basis is voor ondersteuning en dat je signalen uit hun omgeving kunt meenemen in je aanpak. Let er wel op dat je de cliënt op elk moment hierbij gelijkwaardig betrekt.

Samenwerking is de sleutel

In gesprekken met cliënten met een LVB is het belangrijk om de cliënt op een gelijkwaardige manier te betrekken. Zorg dat eventuele beslissingen samen worden genomen, en dat de cliënt op elk moment inspraak heeft in de vervolgstappen. Het is belangrijk om de cliënt hierin serieus te nemen en om de menswaardigheid altijd voorop te stellen.

Zoek je cliëntondersteuning voor mensen met een LVB, of verdere informatie van experts? Neem dan contact op met stichting MEE en het Kenniscentrum LVB.

Een lijst met links

Meer vragen over…