Soms zijn mensen blij met de naam die ze bij geboorte kregen. Soms zijn mensen er diepongelukkig mee. Soms bepaalt je naam de kansen die je krijgt. Soms zorgt je naam voor extra tegenslagen in je leven. Soms accepteer je je naam, soms verander je die. Soms neem je twee namen aan. Maar wat je ook met je naam doet, je naam doet wat met jou. Je naam bepaalt je identiteit. IDEM-netwerker Marsha de Koning-Man weet als geen ander hoeveel lief en leed er kleeft aan een naam.
Er is iets aan de hand met je naam. Leg uit!
Klopt, mijn naam wordt structureel verkeerd gebruikt. Toen we trouwden, hebben mijn man en ik ervoor gekozen om elkaars naam te gebruiken: we hebben onze achternamen achter elkaar geplakt en gebruiken die allebei, op dezelfde manier. We zochten een nieuwe familienaam die recht deed aan de gelijkwaardigheid in onze relatie. Dat vonden we in De Koning-Man. Echter, sinds ik deze naam gebruik, word ik bijna altijd aangesproken of aangeschreven met alleen de naam van mijn man: Marsha de Koning. Het lijkt erop alsof mensen er standaard van uitgaan dat ik de naam van mijn man heb overgenomen en dus ‘ouderwets’ ben.
Het is toch normaal om de meisjesnaam weg te laten als je bij het huwelijk de naam van je man hebt aangenomen?
Vroeger misschien, toen was het inderdaad standaard dat de vrouw de naam van haar man aannam en haar meisjesnaam diep wegstopte, ergens in een keukenla tussen de huishouddoekjes… Maar sinds 1994, al ruim 25 jaar dus, kunnen huwelijkspartners kiezen welke achternaam ze willen gebruiken. Je kan een dubbele naam gebruiken, die van jezelf en die van je partner, in allebei de volgordes, of je kan alleen de naam van je partner kiezen. Het is confronterend als mensen bij een dubbele achternaam er meteen van uitgaan dat het om de traditionele variant gaat. Die aanname getuigt niet van emancipatie.
Als het om een emancipatoire daad gaat, en niet om traditioneel gebruik van achternamen bij een huwelijk, waarom staat jouw achternaam dan niet vooraan?
Dat is puur vanwege de uitspraak. Als we het zouden omdraaien klinkt mijn naam als Marsha Mandenkoning…
Wat betekent het voor jou dat je alleen met de naam van je man wordt aangesproken?
Ten eerste herken ik mij niet in de naam van mijn man, het is gewoon niet mijn naam. Mijn meisjesnaam symboliseert een belangrijk onderdeel van mijn identiteit. Als die naam niet meer gebruikt wordt, voelt het alsof ik een deel van mijn identiteit verlies.
Ten tweede hebben wij heel bewust gekozen voor deze nieuwe familienaam: eerst die van hem, met die van mij eraan vastgeplakt. Door mij alleen aan te spreken met de naam van mijn man, komt het over alsof die keuze niet gerespecteerd wordt.
Maar dat doen mensen vast niet bewust. Waarom is het dan toch zo vervelend?
Het is moeilijk uit te leggen waarom het zo kwetsend is, maar misschien herken je hoe het voelt als je voornaam continu verkeerd uitgesproken wordt, of verkeerd geschreven. Misschien herken je het gevoel als je een non-binair of trans persoon bent, en continu met de verkeerde naam of het verkeerde voornaamwoord aangesproken wordt. Je naam is je identiteit.
Begrijp me niet verkeerd, natuurlijk kunnen mensen een foutje maken. Het is ook echt geen punt als mijn naam een keer verkeerd geschreven wordt of als iemand mijn achternaam onvolledig noemt. Bij mij gebeurt dat alleen dagelijks, ook als ik mensen erop aanspreek of nadat ik heb gewezen op het verkeerd overnemen van mijn naam. Als jij een mail verstuurt met eronder ‘Met vriendelijke groet, Wilke’ en je krijgt in je reply ‘Hallo Willeke’, dan sta je toch ook raar te kijken? Het is vaak gewoon uit snelheid of slordigheid dat mensen niet goed naar de afzender kijken, dat vind ik van weinig respect getuigen.
Hoe is dit voor je man? Vindt hij het ook erg als een van de twee namen weggelaten wordt?
Het gekke is dat hem dit nooit overkomt. Zijn volledige achternaam wordt altijd zonder commentaar overgenomen of goed uitgesproken. Er worden bijna nooit vragen over gesteld, maar als hij de kans krijgt om toelichting te geven dan is er alleen maar lof!
Die dubbele maatstaf laat zien dat er nog een lange weg te gaan is op het vlak van gendergelijkheid: als ik een dubbele achternaam hanteer, ben ik ouderwets, maar als mijn man het doet, is hij vreselijk geëmancipeerd. Het komt erop neer dat míjn naamskeuze pas gewaardeerd wordt als blijkt dat het ook de keuze van mijn man is.
What’s in a name? That which we call a rose / By any other name would smell as sweet. Dus Shakespeare had het mis?
Ik denk dat het inderdaad wat genuanceerder ligt. Er zit meer vast aan een naam dan gedacht. Misschien niet voor degene die noemt, maar wel voor de genoemde. Wie weet vindt een roos het ook wel heel vervelend als ze paardenbloem genoemd wordt, hoe lekker ze ook ruikt.