Een ruimte waar blinden, slechtzienden en zienden elkaar kunnen ontmoeten, dat was de wens van Jerrel Volkerts toen hij Beter Zien Anders Kijken oprichtte. Inmiddels is de stichting uitgegroeid tot een klein expertisecentrum: “Uit het hele land komen er vragen binnen – Limburg, Enschede, Groningen, noem maar op.”

Tot zijn zesde jaar woonde Jerrel Volkerts in Suriname, in Paramaribo. Eenmaal in Nederland groeide hij liefdevol op bij zijn grootmoeder. Hij kwam er pas laat achter dat hij een visuele beperking heeft. Volkerts: “Ik had op school altijd een achterstand. En de huisarts had tegen me gezegd dat ik ‘kippig’ was, en daar werd dan lacherig over gedaan. Maar niemand vertelde me dat dat ‘slechtziend’ betekent en ik ben ook nooit doorverwezen naar een specialist. Pas op mijn 34e kwam ik erachter wat ik precies had.”

Een paar jaar geleden sprak Volkerts elke dinsdag af met een eveneens slechtziende vriend in de Centrale Bibliotheek van Rotterdam. “We waren vooral aan het praten, maar ik wilde op een gegeven moment meer. Creatief bezig zijn bijvoorbeeld. Toen ben ik op zoek gegaan naar een fysieke locatie. Naar een plek waar mensen met en zonder beperking elkaar kunnen ontmoeten, zodat ze even hun huis uit zijn. We konden terecht in het Huis van de Wijk De Kip, waar WMO Radar gevestigd is, die ons wilde faciliteren.”

Zelfstandig de weg vinden

Beter Zien Anders Kijken wil een bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven van mensen met een visuele beperking en hun omgeving. Volkerts: “Toen we de stichting oprichtten, hebben we meteen contact gezocht met Koninklijke Visio en Bartimeus Sonneheerdt, de zorginstellingen voor blinden en slechtzienden.“

Een goede infrastructuur is belangrijk voor de zelfstandigheid van visueel gehandicapten. “Toen we hier net zaten hadden we een vrijwilliger die het toilet niet kon vinden”, vertelt Volkerts. “We zijn snel aan de slag gegaan met de geleidelijnen. Eerst aan de binnenkant, na een tijd ook buiten.” Het aanvragen van geleidelijnen voor de buitenruimte was niet eenvoudig, ook omdat het terrein deels van de eigenaren van de appartementen in de Kipstraat is. Volkerts: “Uiteindelijk zijn WMO Radar en het wijkorgaan ingesprongen en hebben zij de stichting geholpen het een en ander te realiseren. Mensen kunnen nu zelfstandig naar binnen lopen.”

Wat wil de groep?

Elke vrijdag is er een inloopmiddag voor lotgenoten in de Kipstraat. Volkerts: “De deelnemers hebben verschillende achtergronden, verschillende leeftijden en verschillende vaardigheden die ze kunnen inbrengen. Wat we doen, is dus elke keer anders. Onze filosofie is dat het uit de mensen zelf moet komen. Ik wil geen dingen opleggen. De vraag is altijd: wat wil de groep? Zelf ben ik nu bijvoorbeeld braille aan het leren van een van onze deelnemers. Dat is fijn en vertrouwd.”

In 2017 is gestart met Samen Nederlands Leren, een project met lessen Nederlands als tweede taal voor migranten met een visuele beperking. Mede-initiatiefnemer Tonny van Breukelen heeft eerder het boek Bloemen langs de weg geschreven, waarin de moeizame weg van migranten met een visuele beperking beschreven wordt. “Eerst hebben we vrijwillige taalcoaches opgeleid via een train-the-trainer-programma”, vertelt Volkerts. “Daarna zijn we aan de slag gegaan met migranten met een visuele beperking, afkomstig uit Afrika, Syrië, Polen en Iran. Inmiddels zijn we ook in overleg met de gemeente Den Haag over een taalprogramma met lotgenotensupport.”

Oog voor elkaar

Twee keer per jaar organiseert Beter Zien Anders Kijken een grote bijeenkomst. Bij de organisatie betrekt de stichting studenten van de Hogeschool Rotterdam, Zadkine en Albeda. “Dat zijn de werkgevers en de werknemers van de toekomst”, benadrukt Volkerts. “Het is belangrijk dat zij kunnen ervaren wat het betekent om een visuele beperking te hebben.” In januari vond de bijeenkomst ‘Oog voor elkaar’ plaats. Hiermee vroeg de stichting aandacht voor de ongewenste effecten van een goedbedoelde overheidsmaatregel. De meeste migranten met een visuele beperking zijn namelijk vrijgesteld van de plicht tot inburgering. Volkerts: “Maar door deze vrijstelling komen zij vaak ook niet in aanmerking voor een taalcursus, terwijl ze graag Nederlands willen leren. Dit hebben we bij Rotterdamse politici onder de aandacht gebracht, onder andere bij burgemeester Aboutaleb en Judith Bokhove.”

Cultuur en toegankelijkheid

“Zowel musea als theaters doen op dit moment veel aan toegankelijkheid voor mensen met een beperking, bijvoorbeeld door audiodescriptie aan te bieden aan mensen met een visuele handicap”, vertelt Volkerts. Binnenkort gaan we met Beter Zien Anders Kijken naar Museum Boijmans Van Beuningen. Daar gaan we voelen aan de kunstwerken. Dat mochten we destijds ook bij de tentoonstelling over het leven en werk van Da Vinci in het oude postkantoor van Rotterdam. De replica’s kon je voelen, en daar kreeg je dan een verhaal bij. Sommige theaters organiseren ook speciale voorstellingen voor visueel beperkten, waarbij je mag kennismaken met de acteurs en ze kan aanraken. Op cultureel vlak zijn dus al verschillende initiatieven.”

Eigen verhaal

Sinds 2016 is in Nederland het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap van kracht. Het verdrag bepaalt dat mensen met een beperking volwaardig moeten kunnen deelnemen aan de samenleving. Voorzieningen moeten dus ook beter toegankelijk zijn. Bij Beter Zien Anders Kijken horen ze vaak schrijnende verhalen: “Een van onze deelnemers had vijf maanden geen vervoer op maat. Vijf maanden! Die is toen elke vrijdag door onze voorzitter opgehaald en thuisgebracht. Een andere slechtziende vrouw werd niet goed begeleid na haar reis. Er werd gezegd ‘nou mevrouw, daar is de ingang, daar moet u naar rechts, past u op voor de trap’. Maar gelukkig is het een sterke vrouw van 63, dus die redt zich wel.”

Volkerts is altijd op zoek naar mogelijkheden om mensen te laten groeien, ook als ze uit moeilijke omstandigheden komen. “Via Vluchtelingenwerk kwam een blinde Syrische vluchteling bij ons, omdat ze wisten dat we een taalproject hadden. Dan ga ik met hem aan de slag, niet alleen met de taal. Ik vraag hem naar zijn talenten, blijkt hij een hele goede muzikant te zijn die de saz speelt. Dus als we ergens een presentatie hebben, dan vraag ik hem mee. Zo heeft hij al meerdere keren op kunnen treden.” Via touchscreen bedient Volkerts zijn laptop en gedurende het interview laat hij verschillende filmpjes en foto’s zien: “Elke persoon hier heeft een eigen verhaal. Kijk deze man, die werkt al vanaf zijn vijftiende samen met zijn broer in de bouw. Hij is bijna blind. Maar deze man kan echt een huis voor je neerzetten. Waarom doen we daar niets mee?”

Meer informatie over Beter Zien Anders Kijken