Şeydâ Buurman-Kutsal is een van de sprekers tijdens het panelgesprek ‘De agenda voor een inclusieve samenleving’, tijdens de Week tegen Racisme. De supervisor, trainer, consultant en coach zet zich met haar bedrijf in voor meer inclusie binnen organisaties en op werkvloeren. IDEM Rotterdam vroeg haar naar haar motivatie, misverstanden over inclusie en tips voor professionals.
De Internationale Dag tegen Racisme is een belangrijke dag voor Şeydâ. “Ik wil een actieve bijdrage leveren aan het beschermen van mensenrechten”, vertelt ze in een videogesprek. “Een onderdeel daarvan is dat we gelijkwaardig worden behandeld. Het is nog niet gelukt om geen racistisch gedrag tegen te komen. Evenmin is het gelukt om systemisch racisme weg te werken. Zolang racisme bestaat, hebben we deze dag nodig.”
Omdat Şeydâ gelijkwaardigheid zo belangrijk vindt, zet ze zich ook op professioneel vlak daarvoor in. “Ik heb me gespecialiseerd in het zichtbaar maken van racisme en in het ondersteunen van organisaties bij inclusiever worden”, legt ze uit. “Hoe divers is je omgeving, hoe ga je om met diversiteit? Voor welke uitdagingen kom je te staan? Wat betekent dat voor de medewerkers? Wat betekent dat voor werving-en-selectie? In dat hele spectrum werk ik met mensen die zich met diversiteit bezighouden, maar toch merk je dat er nog veel te leren valt. En dat er soms zelfs weerstand is.”
Aangevallen
Van die weerstand zijn mensen zich vaak niet eens bewust. “Gepriviligieerde mensen voelen zich soms snel aangevallen en zeggen dat ze niet racistisch zijn”, vertelt Şeydâ. “Maar zoiets bestaat niet: wij leven in een racistisch systeem. Ik quote hier graag Ibram Kendi die heeft beschreven dat je Racisme hebt, Nietracisme bestaat niet. Als je er niet actief iets tegen doet draag je bij, dat is ook het geval als je niks doet, of je bent anti-racistisch. Zo kom je allerlei manieren tegen waardoor mensen per ongeluk racisme in stand houden. Het is een dunne lijn, waarop ik moet balanceren om zowel mijn boodschap te kunnen overbrengen als mensen niet af te schrikken met die boodschap.”
Die balans houden, is een lastige, maar bewuste keuze, meent Şeydâ. “Het ligt eraan wat je doel is. Als het je doel is om witte mensen niet te kwetsen, dan kun je beter andere dingen gaan doen. Maar dan verlies je mensen van kleur. Gelukkig zijn er veel mensen die mijn werkwijze wel waarderen, al betekent met mij samenwerken dat je geconfronteerd kan worden met je eigen racismes. Ik werk daar niet omheen.”
Confronterend
Toch staan gelukkig steeds meer organisaties open voor trainingen en begeleiding op het gebied van inclusie en anti-racisme, hoe confronterend dat ook kan zijn. “Ik werk vanuit het change management: wat speelt er onder de oppervlakte, wat zijn verborgen onderwerpen, wat wordt in stand gehouden?”, legt Şeydâ uit. “Na zo’n proces zijn mensen soms in shock over wat ze tot stand hebben gebracht. Ik zal dat niet wegnemen, maar kan daar wel bij begeleiden. Ik weet dat het lastig is. Maar het is nog veel lastiger als je in een gemarginaliseerde positie zit en je weet dat je de situatie niet kan veranderen, dat het ligt aan het systeem waar je onderdeel van bent.”
Het ingewikkelde en confronterende proces naar inclusie is ‘work in progress’. “Het grootste misverstand is dat mensen denken dat de weg naar inclusie ooit ‘af’ is”, aldus Şeydâ. “Een ander misverstand is dat geprivilegieerde mensen iets moeten opgeven als ze inclusief zijn, terwijl het juist een verrijking is. Stel dat je je, bijvoorbeeld als witte man, bewust wordt van je privilege, dan kan je bang zijn je positie kwijt te raken. Er wordt dan naar gekeken als een taart, die over meer mensen verdeeld moet worden. Zo werkt het alleen niet. Het gaat er alleen om dat je dingen anders aanpakt en dat kan juist veel kansen opleveren. Kijk bijvoorbeeld naar de coronacrisis: veel bedrijven vonden thuiswerken maar niks, maar ondertussen zien we dat het prima kan.”
Bondgenootschap
Gelukkig zijn er veel individuele professionals die de kansen van inclusie erkennen en het verschil willen maken binnen hun organisatie. Voor hen heeft Şeydâ een belangrijke tip. “Er zit meer kracht in je organisatie dan je denkt. Ga daarom op zoek naar gelijkgestemden. Leer hoe je een goede bondgenoot kan zijn. In de eerste plaats gaat het helemaal niet om morgen alles anders te doen wat je voorheen deed, maar om je bewust te worden vna je rol en invloed en daar iets mee te doen. Mensen bijbrengen hoe ze goede bondgenoten kunnen zijn. Deze zoektocht naar bondgenootschap zal weerstand opleveren, maar het zorgt er ook voor dat je zichtbaar wordt. Zoek de grijze massa en laat je niet de mond snoeren.”
Meer weten? Neem deel aan de Week tegen Racisme
Şeydâ Buurman-Kutsal is een van de sprekers tijdens het panelgesprek ‘De agenda voor een inclusieve samenleving’ op 18 maart. Op deze pagina vind je meer informatie en kun je je aanmelden.
Tijdens de Week tegen Racisme – van 15 tot en met 21 maart – worden nog veel meer lezingen, workshops en theater georganiseerd door IDEM Rotterdam, RADAR en andere discriminatievoorzieningen. Het hele programma vind je op de overzichtspagina.