Een kwart van de mensen in Nederland krijgt niet altijd de zorg of ondersteuning die zij nodig heeft. Dit komt door schaamte, angst of vanwege een gebrek aan vertrouwen in de zorgverlening. Met de campagne ‘Komt een mens bij de dokter’ wil de Alliantie Gezondheidszorg op Maat, een initiatief van WOMEN Inc, COC Nederland en Rutgers, het belang van inclusieve zorg benadrukken. “Iedereen heeft recht op passende zorg.”
Eén op de tien mensen heeft niet het gevoel dat ze openlijk met hun huisarts over alle onderwerpen kunnen praten, blijkt uit het onderzoek dat de Alliantie heeft laten uitvoeren. Vrouwen geven dit zelfs twee keer zo vaak aan als mannen. Lhbti’ers geven bovendien drie keer zo vaak aan discriminatie en vooroordelen te ervaren als hetero cis-genders.
“Blijkbaar zijn er nog veel zorgprofessionals die vanuit hun eigen norm denken”, zegt Astrid Oosenbrug, voorzitter van COC Nederland. “Al spelen ook vooroordelen en onwetendheid een grote rol. Onlangs sprak ik een meisje dat, nadat ze haar huisarts vertelde dat ze twee moeders heeft, de vraag kreeg of zij ook lesbisch is. Kennelijk dacht deze arts dat seksuele gerichtheid genetisch bepaald is.”
Vooroordelen
Onwetendheid van de zorgverlener is niet het enige waardoor de communicatie tussen zorgverlener en patiënt soms spaak loopt. “Vanuit onze achterban merken we dat lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuele mensen, transgender personen of mensen met een intersekseconditie het ongemakkelijk vinden om problemen te bespreken met een zorgprofessional”, zegt Oosenbrug. “Dit kan vanuit schaamte zijn of uit angst voor vooroordelen op basis van eerdere negatieve ervaringen. Een homoseksuele man die een arts bijvoorbeeld om hiv-remmers vraagt, is niet per definitie die promiscue man die talloze bedpartners heeft.”
Kennis is belangrijk
Hoewel artsen zich niet moeten laten leiden door vooroordelen over een bepaalde seksuele gerichtheid, is het wel degelijk van belang op de hoogte te zijn van iemands seksuele gerichtheid, seksleven of gezinsleven. “Zo weten we bijvoorbeeld dat depressie en zelfmoordgedachten aanzienlijk vaker voorkomen bij transgender personen dan bij niet-transgender personen”, zegt Oosenbrug. “Of blijken vrouwen die alleen seks hebben met andere vrouwen meer risico te lopen op kanker in de eierstokken of baarmoeder(hals). En biseksuele mensen hebben weer vaker last van psychische problemen dan hetero- of homoseksuelen. Een zorgprofessional die van deze cijfers en verschillen op de hoogte is, kan gerichter doorvragen bij lhbti-patiënten.”
Open vragen
Om op een vertrouwenswaardige manier aan deze informatie te komen, is het van belang dat zorgprofessionals een open houding hebben en open vragen stellen. “Patiënten zijn over het algemeen heel blij als zorgverleners bij een eerste ontmoeting heel open zijn in hun vraagstelling”, legt Oosenbrug uit. “Daarnaast moet een arts ook niet schromen om de juiste vragen te stellen, ook als ze mogelijk gevoelig liggen. Stel dat een transgender persoon met bijvoorbeeld een ogenschijnlijk onschuldige hulpvraag komt, dan zou dat indirect iets met de transitie te maken kunnen hebben. De zorgverlener moet dan wel die vraag durven stellen.”
Gedeelde verantwoordelijkheid
Tegelijkertijd benadrukt de campagne de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt. Het is ook aan de patiënt zelf om open en eerlijk te antwoorden op bepaalde vragen of al vanuit jezelf informatie te geven. “En wees je ervan bewust dat je zelf ook vooroordelen hebt”, zegt Oosenbrug. “Ga er bijvoorbeeld als lhbti’er niet standaard van uit dat een nieuwe huisarts je niet begrijpt. Wie weet is deze nieuwe huisarts zelf aangesloten bij Roze in Wit, zelf lhbti’er of sensitief op het thema.”
Kijk naar de mens
Toch is het voor veel mensen lastig om in goed vertrouwen met de huisarts of een andere zorgprofessional te spreken, zeker als iemand eerder negatieve ervaringen heeft gehad. Oosenbrug: “Het gevaar is dat deze mensen zorg gaan vermijden en uiteindelijk nog veel slechter af zijn. Dat moeten we te allen tijde voorkomen. Mijn advies is, als je je eigen huisarts niet prettig vindt, om rond te vragen in je omgeving wie een fijne huisarts heeft. Probeer er zo achter te komen welke zorgprofessionals sensitief zijn, op bijvoorbeeld het lhbti-thema, en kijk of je daar terecht kan. Iedereen heeft immers recht op passende zorg.”