Verslag Kennisatelier ‘Kleine opmerking, grote impact’
Verkeerde verwachtingen over je niveau, complimenten over je Nederlands of aannames over je studiekeuze in relatie tot je gender: studenten hebben vaak te maken met micro-agressies. Juist school zou een veilige plek moeten zijn. Daarom gingen we tijdens het Kennisatelier ‘Kleine opmerking, grote impact’ met onderwijsprofessionals en studenten hierover in gesprek.
Bijna veertig Rotterdamse professionals, stagiaires en studenten kwamen op donderdagmiddag 23 februari 2023 samen voor het Kennisatelier over micro-agressies in het beroepsonderwijs. Op het evenementenplein van Zadkine, aan het Benthemplein in Rotterdam, luisterden deze (toekomstige) professionals naar een introductie over micro-agressies en gingen met elkaar in gesprek over de impact.
Wat zijn micro-agressies en waarom hebben ze zoveel impact?
Sidris van Sauers, trainer bij antidiscriminatiebureau RADAR, vertelde in haar presentatie wat micro-agressies zijn en waarom ze zoveel impact hebben. Micro-agressies zijn alledaagse opmerkingen, handelingen of vragen die onschuldig lijken, maar schadelijk zijn omdat ze stereotypen in stand houden. ‘Bij een micro-agressie is de intentie meestal niet slecht bedoeld’, legt Van Sauers uit, ‘maar de impact is heel groot. Door te vragen waar je écht vandaan komt, te benadrukken dat je Nederlands zo goed is, of andere opmerkingen of gedragingen, word je als ontvanger keer op keer als ‘anders’ bestempeld.’
Het lastige aan micro-agressies is dat ze positief bedoeld kunnen zijn. Opmerkingen als ‘jij spreekt goed Nederlands’, of ‘jij bent niet zoals de anderen’ (als het om een specifieke minderheidsgroep gaat waar diegene toe behoort of ‘je kan niet zien dat je homo bent’ lijken op complimenten, maar benadrukken toch het anders-zijn. Ontvangers maken ze vaak dagelijks mee, dus zie dan nog maar eens de energie te hebben om de zender iedere keer aan te spreken.
Iedereen uit wel eens een micro-agressie, benadrukt Van Sauers. ‘We moeten ons bewustzijn van onze woorden’, zegt ze. ‘Als ik een keer ergens te laat kom, krijg ik te horen ‘Surinamers zijn altijd te laat’. Om dat te voorkomen rijd ik de volgende keer – bij wijze van spreken – drie keer door rood. Wat je zegt kan grote gevolgen hebben. Voordat je iets zegt, neem even pauze en bedenk wat de meerwaarde van jouw opmerking of vraag is voor de ander. Dat is veel werk, maar het is het waard.’
Voorbeelden van micro-agressies
- ‘Wat spreek je goed Nederlands’ – tegen iemand die in Nederland geboren is.
- ‘Ik kan jouw naam niet uitspreken, ik noem je Saskia.’
- ‘Dat vind ik te ingewikkeld’ – over voornaamwoorden, tegen een non-binair persoon
- ‘Het is maar een fase’ – tegen een LHBTIQ+ persoon
- Een personeelsetentje organiseren tijdens ramadan als je ook islamitische collega’s hebt.
- Een vrouw ‘helpen’ bij inparkeren.
- Spreken tegen de persoon die de rolstoel duwt in plaats van tegen degene die er in zit.
Experiment
Vijf aanwezigen kregen tijdens het Kennisatelier zelf de ervaring hoe het voelt om micro-agressies mee te maken. Zij kregen een bordje op hun hoofd, maar zagen zelf niet wat er op stond. Vervolgens ging iedereen door de ruimte door elkaar heen wandelen. De mensen zonder bordje moesten doen wat zij op het bordje lazen.
Na afloop wist iedere vrijwilliger ongeveer wat er op het bordje gestaan moet hebben. Het ging om ‘kijk boos naar mij’, ‘blijf bij mij uit de buurt’ of ‘staar me aan’. Op die manier konden de aanwezigen een moment ervaren hoe micro-agressie kunnen aanvoelen.
Panelgesprek
Na de pauze schoven trainer Sidris van Sauers, schoolmaatschappelijk werker Lily-Ann Kock en student Celine Rijkens aan voor een panelgesprek. Aanwezigen werden uitgenodigd om mee in gesprek te gaan.
Wat uit hun ervaringen opvalt is dat studenten veel herkenning ervaren, als de term micro-agressie wordt uitgelegd. Veel studenten hebben soortgelijke ervaringen, maar hadden geen idee dat zij niet de enigen waren. Laat staan dat er een woord voor is.
Een andere conclusie was dat er weinig aandacht aan micro-agressies wordt besteed op onderwijsinstellingen. Er worden bijvoorbeeld wel lessen over ethiek gegeven, en discriminatie komt daarbij aan bod, maar voor specifiek micro-agressies is weinig tot geen aandacht.
Bewustwording en kennis over dit fenomeen is daarom van groot belang, voor alle betrokken partijen.
- De ontvanger: je bent niet de enige, je mag er iets van vinden en je gekwetstheid mag er zijn.
- Degene die het uit: door aangesproken te worden kan deze persoon iets leren.
- Omstanders: door micro-agressies te leren herkennen, kun je een ander die het overkomt bijstaan. Check bijvoorbeeld even of je collega oké is, of neem het op voor een medestudent.
Kijk-, lees-, doe- en luistertips
- Lees over de ervaringen en het afstudeerproject over micro-agressies van student Tony do Rosario.
- Platform INCLUDED van Hogeschool Rotterdam.
- Hoe besteed je aandacht aan racisme en discriminatie in de les? En tools voor docenten
- Video: Racial Microaggressions and Microaffirmations
- TedTalk: How to Outsmart Your Own Unconscious Bias | Valerie Alexander | TEDxPasadena
- TedTalk: We all have implicit biases. So what can we do about it? | Dushaw Hockett | TEDxMidAtlanticSalon
- Boek een RADAR-training voor jou en je collega’s in het onderwijs: – Basis training D&I op de werkvloer
– Cultuursensitief werken
– Microagressie & Bondgenootschap
– Hot Topics voor docenten - Ervaar je micro-agressies en wil je hier melding van maken? Dat kan bij het steunpunt van RADAR.
Laatste nieuws
-
Nieuw in de Kennisbank: “Diversiteit en Emancipatie”
Gepubliceerd op: -
“Een handicap hoeft geen beperking te zijn”
Gepubliceerd op: